Rasprostranjenost mt-DNK haplogrupa u jugoistočnoj Evropi

Saradnik portala Poreklo Aleksandar Marinković predstavlja jedno zanimljivo istraživanje o frekventnosti mt-DNK haplogrupa u jugoistočnoj Evropi. Podsetimo, za razliku od Y-DNK hromozoma koji se prenose isključivo sa osa na sina, preko mt-DNK može se pratiti poreklo po majci, pošto se DNK u mitohondrijama (mt-DNK) prenosi isključivo sa majke na dete, bez obzira na pol.

Reč je o istraživanju iz 2003. godine ( ''Frequencies of mtDNA Haplogroups in Southeastern Europe - Croatians, Bosnians and Herzegovinians, Serbians, M

acedonians and Macedonian Romani'') čiji su autori Svjetlana Cvjetan, Nelle-Viivi Tolk, Lovorka Barać Laue, Ivanka Čolak, Dobrivoje Đorđević, Ljudmila Efremovska, Branka Janićijević, Ante Kvesić, Irena Martinović Klarić, Ene Metspalu, Marijana Peričić, Juri Parik, Dan Popović, Ana Šijački, Rifet Terzić, Richard Villems i Pavao Rudan.

Istraživanje je obuhvatilo 1610 odraslih muškaraca iz 11 različitih regiona jugoistočne Evrope (Hrvati, Bosanci, Hercegovci, Srbi, Makedonci i makedonski Cigani) i rezultati su objavljeni 2004. godine. Takođe, rezultati istraživanja su upoređeni i sa radom koje je 2003. godine uradio Boris A. Maljarčuk za Bosance, Slovence, Poljake i Ruse odnosno Olge Rikards za priobalni deo Hrvatske.

Šta se može zaključiti iz ovih rezultata?

Kao prvo, u svim populacijama (izuzev makedonskih Cigana) preko 40% ispitanika pripada haplogrupi ''H'', uz značajnije prisustvo haplogrupa ''U5'' i ''J''.

Kao drugo, kod Hercegovaca se uočava nešto povećan procenat haplogrupe ''K'', u čemu su im najbliži Hvarani i donekle Krčani i Bosanci. Ova haplogrupa nije značajnija ni kod Slovenaca, Rusa i Poljaka.

Treće, zanimljivo je da haplogrupa ''N'' na Korčuli dostiže čak 60%, dok se na ostrvima Krk, Brač i Hvar kreće oko 1/3 ispitane populacije. Isto tako, na Braču je zabeleženo čak 10,5% haplogrupe ''HV'' koja je značajnije prisutna jedino kod Bosanaca i Hercegovaca, ali ne i u kontinentalnoj Hrvatskoj. Ipak, ostrva (izuzev Korčule) su najsličnija kontinentalnoj Hrvatskoj u pogledu nešto značajnijeg procenta zastupljenosti haplogrupe ''J'' što po vrednostima odgovara i Hercegovcima dok je Korčula bliža Srbima u tom pogledu.

I u samom zaključku ovog istraživanja izdvajaju se dve grupe: prva se odnosi na ostrva Krk, Brač i Hvar, a druga na Korčulu i ostale regione izuzev makedonskih Cigana. Naime, među makedonskim Ciganima najprisutnija je haplogrupa ''M'', tipična za južnu Aziju, tačnije Indiju.

Istovremeno, tri najzastupljenije haplogrupe kod Rusa, Poljaka i Slovenaca odgovaraju i profilima populacije jugoistočne Evrope.

Da li ove haplogrupe, određene mt-DNK metodom, odgovaraju onima klasifikovanim Y-DNK?

Očigledno ne. Ova podela je u vezi sa teorijom o ''sedam Evinih kćeri'' (Ursula, Ksenija, Helena, Velda Tara, Jasmina i Katrina) iz koje su se razgranale sve haplogrupe ''mitohondrijske Eve''.

HAPLOGRUPA	POREKLO	PERIOD
A, B, C, D	Sev. Amerika, među Indijancima
F	poreklom iz južne Azije
N	dominantno evropska	počela se širiti pre 20.000 god.
HV	Evropa, migracijom došla i na Bliski istok
I	severna i zapadna Evropa, Kavkaz	pre 30.000 godina
J	Bliski istok	potiče od neolitskih farmera
K	Evropa	poslednje Ledeno doba
L	pod-saharska Afrika	pre 150.000 – 170.000 godina
M	južna i istočna Azija, Australazija
N	pan-evroazijska haplogrupa	pre 65.000 godina
T	severna Italija, došla iz Mesopotamije	pre 17.000 godina
U5 (U5a1)	Skandinavija, jedna od najstarijih u Evropi	pre 50.000 godina iz zap. Azije (U5)
U6	severna Afrika
U7	Bliski istok, zastupljena oko Kavkaza	pre 30.000 godina
V	zapadni Mediteran – Iberijsko poluostrvo	pre oko 16.800 godina
W	kćerka od ''N'' i sestra od R, I, X, A
X	Evropa i Azija, migracija u sev. Ameriku