Zbornik Gorana Komara "Ćirilični natpisi Stare Hercegovine" (sa pregledom krstova), Podgorica 2016, predstavlja treće znatno dopunjeno i izmenjeno izdanje u odnosu na prethodna dva.
Knjigu vrednog saradnika portala Poreklo objavila je Književna zadruga Srpskog nacionalnog savjeta u Podgorici. Na 635 stranica velikog formata donosi faksimile preko 350 ćiriličkih natpisa na prostoru Stare Hercegovine i značajnih delova istočne i centralne Bosne. Takođe, teritorije opština Neum, Stolac, Čapljina, Čitluk, Mostar, Konjic. Veliki broj natpisa je pretrpeo revizije, a ovom knjigom objavljuju se na desetine novootkrivenih natpisa.
Glavni cilj autora bio je pružanje tačnih faksimila natpisa. Brojni natpisi nalaze se na područjima današnje Crne Gore: Boke, Banjana, Drobnjaka, Pive, Nikšića... Pored faksimila natpisa ovim zbornikom objavljuju se kolor fotografije ogromnog broja spomenika poznatih pod imenom stećci na kojima su natpisi usečeni, a posebni prilog zborniku predstavlja kolekcija fotografija više stotina nadgrobnih krstova Stare Hercegovine, kao i krstova koji predstavljaju međuseoske granične biljege.
Knjiga je nastajala tokom intenzivnih terenskih istraživanja prostora Stare Hercegovine i širih područja, započetih 2004. godine. Autor se kretao od sela do sela i od groblja do groblja. U poslednjih nekoliko meseci otvorena je nova faza istraživanja srednjovjekovnih spomenka u Hercegovini tokom koje se ne jednu imejl adresu slivaju informacije žitelja tog prostora koji obaveštavaju o spomenicima i nekropolama koje autor nije evidentirao, a koje se takođe ne nalaze u pregledima Šefika Bešlagića i Arheološkom leksikonu Bosne i Hercegovine. Tokom istraživanja, autor je formirao mrežu saradnika u nizu hercegovačkih sela koji su ukazivali i ukazivaće na spomenike koji mogu biti interesantni.
Ovim zbornikom pokazuje se kontinuitet ćiriličke pismenosti na prostoru središnjih delova Balkana koji predstavljaju ujedno i centralne delove zemljišnog prostora koji su od davnina naseljavali Srbi. U opširnom pregovoru koji je opremljen brojnim ilustrativnim prilozima, autor ističe tezu o autohtonoj zasnovanosti krupnih srednjovekovnih grobnika Stare Hercegovine i njihovom proishođenju iz drevnih grobnih gomila za koje se fizički vezuju.
Kazuje se, takođe, da su i rimokatolički žitelji Balkana podizali stećke, kao i da su to činili preci pripadnika Islama, ali se, isto tako, ističe da stećci tipa visokog sanduka označavaju jasnu tačku divergencije u kojoj se pripadnici Islama "odvajaju" od ovih tradicija i prilaze gradnji karakterističnih grobnih obilježja.
Posebni odjeljak predstavlja tekst posvećen izgubljenim spomenicima sa natpisima, a svi spomenici koji su sačuvani u regijama su fotografisani. Pridodat je često i opis nekropola koje su se autoru učinile značajnim. Na primer, ukazuje se na crkvišta sa spomenicima (sa natpisima) koja leže u tradicionalno muslimanskim naseljima.
U hronološkim omeđenjima ovaj zbornik se kreće od kraja 12. do kraja 19. vijeka. Knjiga sadrži i nekoliko posebnih članaka posvećenih određenim spomeničkim kompleksima ili pojedinim spomenicima koji su izazivali pažnju istraživača (na pr. natpis monahije Marte u selu Ošanići). Jedna od značajnih funkcija knjige ogleda se u njenoj zaštitarskoj funkciji jer okuplja pretežni deo spomenika sa estetsko-kuriozitetnim svojstvima i donosi predloge za njihovu zaštitu.
The post Novo izdanje knjige Gorana Komara „Ćirilični natpisi Stare Hercegovine“ appeared first on Poreklo.