Poreklo stanovništva sela Donje Stopanje, Grad Leskovac – Jablanički okrug. Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Donja Jablanica“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Donje Stopanje se nalazi na levoj obali reke Jablanice, na mestu gde ova reka, dolazeći sa zapada, menja svoj tok u pravcu zapada i njega se drži sve do ušća u Južnu Moravu, između sela Razgojne i Donje Lokošnice. Od Leskovca je udaljeno 3 kilometra severo-zapadno. Istočni deo sela je u ravni reke a zapadni su malo uzdignutiji.
Tip sela.
Po svojoj strukturi, selo je zbijenog i gomilastog tipa sa pokušajima regulisanja ulica u stvaranja naselja nalik na urbanu sredinu.
Ime sela.
Legenda i nazivu ovog sela je ista kao i za Gornje Stopanje sa kojim su činili jedno selo. I tako, posle popolava, postadoše dva sela i oba dobiju naziv po onih „sto panjeva“ koje je dovukla Jablanica, njima začepila korito i poplavila selo. Uzvodno naselje se nazove Gornje Stopanje a ono nizvodno Donje Stopanje. Mesto na kome je bilo staro naselje sada se zove Selište. Kod oranja meštani i danas izvlače iz zemlje kamenje, koje je verovatno ležalo u temeljima starih kuća. Neki stariji ljudi tvrde da selo nije raseljeno i podeljeno zbog poplave nego zbog čume. Postoji i legenda da je neki seljak u dalekoj prošlosti pronašao svoju suprasnu krmaču u šumi, na mestu gde je bilo „sto panjeva“. Druga, opet, kaže da su ljudi u davnini znali da broje samo do sto. Prilikom krčenja šuma ostajali su panjevi i ljudi su brojali do 100 – i kazali da ima „sto panja“ te je (možda) po tome nastalo ime ovog sela i Gornjeg Stopanja.
Služći se lingvističkom metodom dolazimo da sasvim drugačijeg objašnjenja i nazivu ovog sela. U korenu reči Stopanje leži reč „stopanin“ – što znači domaćin. Stopanje može značiti naselje zemljoradnika – domaćina, veoma omiljena i cenjena reč za uglednog zemljoradnika.
Vode.
Selo se nalazi na levoj obali Jablanice. Južno od sela je vododerina Cernice, koja je nekada bila živa tekućica. Sada ima povremeno vodu a kod većih padavina se ispuni dosta duboko korito pa se voda razlije na okolne livade.
U brdu iznad sela, na mestu Šerende postoji kladenac. Svaka kućaima bunar dubine od 6 do 15 metara. Pola seoskih domaćinstava se koristi hidroforom. Voda na većoj dubini je kvalitetnija.
Zemlje išume.
Atar ela Donjeg Stopanja se proteže na površini od 929 hektara. Od ovoga pada na oranice 680, voćnjake 1, bašte 15, pašnjake 114, šume 73 i na neplodno zemljište 46 hektara.
Zemlja nosi ovenazive: Selište, Orlovica ili Lazine, Paraspur, Plantaže, Bunarište, Donje Torine, Cenini Lojze, Lepa Padina, Glavičica, Šerende, Kamenica, Pašin Potok, Pržina Njiva, Bara, Gavrino i Žabljanska Vodenica.
Postanak i prošlost sela.
Donje Stopanje je i pod tim imenom staro srpsko selo zaseljeno u doba nemanjićke države. Turski sumarni popis iz 1516. godine pominje selo Donje Stopanje kao timarsko selo. Najvažniji kulturni spomenik sela jeste Donjostopanjska crkva posvećena Sv. Nikoli letnjem. Crkva je postojala i za vreme Turaka i služila je kao bogomolja i Leskovčanima. Crkva je imala konak na sprat, sagrađen 1840 godine a crkvena porta ograđena mesivnim zidom od ćerpiča. Bugarska vojska je 1915. godine ovaj konak spalila. U crkvenom letopisu je zabeleženo da je u njoj radila prva osnovna škola manastirskog tipa polovinom osme decenije XIX veka. Crkva je 1924. godine dozidana, prepravljena i osvećena. Staru crkvu podigao je na temeljima porušene crkve, koja se nalazila u šumi u doba Karađorđevog ustanka sveštenik nepoznatog imena po nacionalnosti Grk iz Vodena. Novi parohijski dom podignut je 1936 godine.
Donje Stopanje je posle reforme turskog carstva podvlastio neki Turčin. Konak na sprat nalazio se na današnjem seoskom groblju.
Posle oslobođenja od Turaka, 12 godina iza berlinskog kongresa, 1890 godine, došao je u selo Donje Stopanje sin stopanjskog gospodara i zatražio od Dimitrija Mladenovića da mu plati njivu od dva hektara, jer je bila u direktnoj svojini Turčinovoj. Dimitrije je ovo poricao sve dok Turčin nije pokazao tapiju, pa je Dimitrije, pozajmivši novac, isplatio njivu. Suprotno od toga je zemljište u Selištu, koje su prisvojili Pavlovci, nije obavljena kupovina jer Turci nisu imali tapiju.
Poreklo stanovništva.
Po popisu od 1948. godine u Donjem Stpanju je živelo 746 stanovnika a po zadnjem popisu iz 1981. godine ima ih 1045. Dva su faktora uticala na rast ovog sel; blizina Leskovca i plodna zemlja.
U selu žive ovi rodovi:
-Tošanini su nepoznatog porekla.
-Bušinci (Tasići) su nepoznatog porekla.
-Trenčići su doseljeni iz Stajovca – Vranje.
-Šiškovi su nepoznatog porekla.
-Dekinci su nepoznatog porekla.
-Prizetkovi, Pavlovci i Jankovci su u srodstvu – nepoznatog porekla.
-Drkinci su nepoznatog porekla.
Svi ovi rodovi nepoznatog porekla smatraju se starincima.
-Vranjanci su iz Tegovišta.
-Gijini su poreklom iz sela Rujišta na putu između peći i Kosovske Mitrovice. Ovom rodu pripada Ljubomir Jovanović, veoma napredni poljoprivrednik. Bio je uzgajivač bostana. Sada je vešt baštovan. On je daroviti govornik, političar (bio zamenik poslaničkog kandidata), pripadnik Saveza zemljoradnika, kasnije Narodne seljačke stranke i pesnik. Ljubomir pamti ove pretke: Iliju, koji je došao sa Kosova 1878 godine, njegovog sina Jovana i svoga oca Josifa. Po dedi Jovanu se preziva Jovanović a rod nosi naziv po drugom pretku.
-Pešinci su starosedeoci.
-Trajkovi su starosedeoci.
-Stevanovi su starosedeoci.
-Zojkini su starosedeoci.
-Cakinci-Čivutajci. Nadimak Čivutajci su dobiili poštedljivom karakteru – bili su tvrdice.
-Ćajini su doseljeni iz Čifluka Mire.
-Stojković Dragoljub je došao iz Cernice. Njegovo poreklo je iz Crvene Jabuke, odakle je bio naseljen u Metohiji, pa je 1961 godine napustio metohijsko selo Novi Tučep, kod Istoka, i vratio se uSrbiju – Cernicu pa u Donje Stopanje.
-Cvetkovići su iz Đinđuše.
-Marjanović Dušan je došao iz Kosovske Kamenice, a bio je naseljen i u Metohiji, koju je morao napustiti.
-Ljubisavljevići su iz Darkovca.
-Jankovci (Jakovići i Stevanovići) vode poreklo iz okoline Peći. Krenuli su sa Kosova, odnosno Metohije sa Arsenijem Čarnojevićem, ali su se iz mase iseljenika izdvojili i naselili u Donjem Stopanju.
Zanimanje stanovnika.
Zemljoradnja je glavno zanimanje ali povrtarstvo dominira. Uzgoj paprike je doveden do savršenstva. Osim tehnologije obrade zemlje oni proizvode više vrsta paprika, najnovijih tipova, kao što su: džinka, turšijara, platna medalja, bela kapija, kurtovska kapija, babura, industrijska paprika za sušenje i mlevenje. U selu imaju sušare. Papriku prodaju po pijacama, Leskovcu, Vranju, Mladenovcu...
Proizvode paradajz, kupus rani i pozni, šargarepu, celer, paškanat, razne salate, karfiol, kelj, boraniju, grašak, bob, tikvice, krastavce – krupne i kornišone.
Pšenicu i kukuruz seju samo za svoje potrebe. Krompir za pijacu.
Krave ima skoro svaka kuća, 1-2 grla. Sve su mlekulje plemenite pasmine.
Konje čuva oko 150 domaćinstava. Ovce gaje samo dva domaćinstva, po 30 grla. Svinje gaji oko 200 domaćinstava, veprovi se tove za posek, krmače za priplod a prasad prodaje na pijacama.
U selu ima oko 50 traktora, 10-15 kamiona, kombajna 10-15, automobila preko 20.
Omladina, ženska i muška, se školuje. Opredeljuje se za vanpoljoprivredna zanimanja. Oko 10% ih ostaje na zemlji.
IZVOR: Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Donja Jablanica“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
The post Poreklo prezimena, selo Donje Stopanje (Leskovac) appeared first on Poreklo.