Poreklo stanovništva sela Mezdraja, opština Trgovište  – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Mezdraja je malo naselje u neposrednoj blizini Klenika. Zbog toga se Mezdraja od 1912. godine u administraciji vodi kao klenička mahala.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara i izvora-kledenaca. Izvori nose ove nazive: Ali Jazov i Šaljica.

Zemlje i šume.

Njive i paše su na mestima-potesima zvanim: Šaljica, Reka, Plačevac i Dutke.

Tip sela.

Mezdraja je selo zbijenog tipa. Ne deli se na mahale.

Mezdraja je 1951. godine imala ukupno 8 domaćinstava.

Postanak sela, istorijat i starine.

Osnivači Mezdraje su preci današnjeg roda Glavinci. Doselili se se pre 125 godina kao čifčije na zemlju koja je bila u vlasništvu Turaka. Kuće prvih doseljenika nalazile su se u potesu Dutka.

Na zemljištu Mezdraje, na mestima Šaljice i Plačevac, koja se nalaze ispod današnjeg naselja, meštani su otkopavali stare zemljane ćupove, „duvari od kuća“ a nalazili su i sitan rimsku novac – u Plačevcu. Tu su danas bašte i njive. Pomenute starine govore da je Mezdraja bila neko vreme naseljena i pre osnivanja današnjeg sela.

Pred kraj turske vadavine vlasnici Mezdraje bili su četiri ćiflik-sahibija: Alija, Memet Čakmak, Memet Spahija i Barjamče, svi naseljeni u susednom Kleniku. Ovi Turci imali su za žene četiri sestre; oni su zemlju u Mezdraji dobili u miraz od ženinih roditelja. Od čifčistva selo se oslobodilo kupovinom od 1910. do 1912. godine. Tada su se Turci iz Klenika iselili u Skoplje i Tursku.

Seoska slava je Prepodobni Marko, 11 aprila. Tada se u Mezdraji „sveti maslo“.

Groblje je kod crkve u selu Sveta Petka.

Poreklo stanovništva.

Srpsko stanovništvo potiče od doseljenika iz susedne Gornje Pčinje.

Rodovi su:

-Glavinci, Aranđelovdan, su doseljene, kako je već rečeno, pre 125 godina iz pčinjskog sela Stajevac: Ilija, 65 godina – Sotir – Stevan – Stanko, osnivač roda, koji se doselio. U Mezdraju su se doselili na tursko imanje. Kasnije su tu zemlju otkupili.

-Parlinci, Nikoljdan, su poreklom iz pčinjskog Novog Sela. Doselili su se posle roda Glavinci.

Iseljenici.

-Glavinci, jedna porodica se iselila u Klenike, jedna u Beograd i jedna u Karavukovo – Bačka.

-Parlinci imaju odseljenika u Klenike.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Mezdraja (Trgovište) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Sveta Petka, opština Bujanovac  – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo Sveta Petka leži na granici dolinske ravni Kleničke Reke na zapadu i desne dolinske padine na istoku. Neposredno do Svete Petke su naselja Klenike i Drežnica.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara – ima ih oko 30 i sa jedne česme – Kadijina Češma. Dalje od sela izbija izvor Bara.

Zemlje i šume.

Njive se nalaze oko sela na potesima zvanim: Strana, Lovački Dol, Golema Kruša, Bare, Stance, Zabel, Selište I, Selište II, Čiflak,  Širina, Reka, Šaljica, Kanin Dol i Kukavica. Meštani oskudevaju u paši i šumi.

Tip sela.

Sveta Petka je selo zbijenog tipa. Deli se u tri mahale – Marinkoska (19 kuća), Đorinska (18) i Baratliska (8).

Postanak sela, ime, starine i prošlost.

U samoj Svetoj Petki kao i u njenoj bližoj okolini ima starina i karakterističnih naziva. Za njih se vezuju narodna predanja. Ti podaci govore da je na zemljištu ovog sela bilo stanovnika u davnim vremenima.

Iznad Svete Petke na dolinskoj padini postoje dva mesta zvana Selište – jedno se zove Kanin Dol. Međusobno su udaljena oko kilometar. Na ovim potesima su „njive, rovine i dolovi“; mestimično se iskopavaju veliki zemljani ćupovi („svaki bere po 300 kgr žito“) i stari grobovi. Priča se da su neki stanovnici sa selišta prešli u susedni Baraljevac a dva roda su se premestila u današnje selo. Tragova od starina bilo je i u današnjem selu; postojale su razvaline crkve posvećene Sv. Petki. Na  njenim ruševinama 1858. godine sagrađen je današnji hram, koji je zajednički za pet okolnih naselja – Svete Petke, Drežnice, Baraljevca, Mezdraje i Klenika.

U selu Svetoj Petki postoji pisani pomen iz Srednjeg veka. Njega je, pored ostalih naselja, kao prilog sevastokrata Dejana, 10. avgusta 1355. godine car Dušan potvrdio Bogorodičinom manastiru u Arhiljevici. Srednjevekovno selo je kasnije opustelo, zbog čega današnje selo nije mnogo staro. Osnovano je pored stare porušene crkve Sv. Petke po kojoj je i dobilo ime, kao što se zvalo i u Srednjem veku. Osnivači današnjeg sela bili su srpski doseljenici koji su došli iz drugih, sada pretežno arbanaških sela. Kao prvi doseljenici računaju se preci roda Marinkovci, Oni su doseljeni pre oko 140 do 150 godina. Iza njih su došli Đorinci, zatim Baratlici, Zelci i ostali seoski stanovnici.

Krajem XIX i početkom XX veka Sveta Petka, kao čifčijsko selo, pripadalo je nekom Kadri-Zaimu, naseljeniom u Skoplju.Čiflik-sahibija posedovao je svu seosku zemlju; u selu je imao dve kule, ambare, koševe i ćaje muslimane. Od čifčistva stanovnici su se oslobodili 1916. godine „za oko 2000 šinika zemlje platili su 4100 banke“.

Crkva i selo slave Petkovdan, Preslava je na dan Prepodobnog Marka – 11 aprila. Groblje je kod crkve.

Poreklo stanovništva.

Srpsko stanovništvo Svete Petke, kako je već rečeno, potiče od doseljenika. Najviše ih ima iz okoline Preševa i to iz sela Trnave, Žujinca i Rajinca. Rodovi, po vremenu kako su se doseljavali su:

-Marinkovci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo. Ovde žive od pre 140 do 150 godina: Danilo, 55 godina – Mana – Dimitrije – Zdravko – Marinko, osnivač roda koji se doselio.

-Đorinci, Sv. Vrači, su poreklom iz Trnave kod Preševa. Odatle su „ih isterali Arnauti“.

-Baratlici, Aranđelovdan, su se doselili iz nekog arbanaškog sela u Preševskoj Moravici (bili „ispudeni od Arnauti“).

-Zeljci, Nikoljdan, su doseeni iz sela Žujinci u Preševskoj Moravici.

-Arsini, Sv. Vrači, su došli iz Rajinca kod Preševa ili njemu nekog susednog sela.

-Kalpaci i Ćajini, Nikoljdan, su ranije živeli na mestu Kanin Dol, iznad današnjeg naselja. Moguće je da su starinci u ovom selu i ovoj oblasti.

-Đavolci, Sv. Vrači, su rod koje je osnovao domazet, doseljen iz Kuštice. Tamo je pripadao istoimenom rodu čije je dalje poreklo iz, sada raseljenog, sela Dragušice u okolini Preševa, iznad Biljače.

Iseljenici.

-Marinkovci i Kalpaci, jedna porodica se iselila posle Drugog svetskog rata u Karavukovo (Bačka).

-Valičkovići i Ilići žive u Čukarki kod Preševa.

-Nastići žive u susednom Kleniku.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Sveta Petka (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Drežnica, opština Bujanovac  – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo leži desno od Kleničke Reke u neposrednoj blizini Svete Petke.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi za njive su: Reja, Beli Breg, Zajednica i Dunjak.

Tip sela.

Selo Drežnica je malo i po tipu zbijenog tipa. Deli se na tri mahale: Donja, Gornja i Ivkovska. Sve kuće u mahalama nisu grupisane. Držnica je 1951. godine imala 20 domaćinstava.

Postanak sela i prošlost.

Na potesu Beli Breg neki meštani navode da je bilo crkvište Sv. Marka. Preci današnjih stanovnika prilikom doseljavanja pre oko 130 do 140 godina nisu zatekli selo, već su ga oni osnovali. Najpre su se doselile „tri kuće“ od kojih su rodovi Ilinci, Uzovci i Šiljegovci. Kasnije su se doselili ostali rodovi – Karadakčani i Ikovci.

U XIX veku Drežnica je bila počifličena: „Turci su uzeli zemlju od Srba, koji su je iskrčili“. Pred kraj turske vladavine vlasnici čiflika bili su neki Zaim-beg, naseljen u Skoplju i „jedan Grk“. Grk je živeo u Drežnici sa ženom Grkinjom do 1908. godine. Sva zemlja je bila čiflik-sahibijska; Srbi su imali samo svoje kuće. Iznad sela je bila kula, ambari i koševi. U kuli su stanovali ćaje Arbanasi. Od čifčistva stanovnici su se oslobodili 1912. godine kupovinom i pomoću agrarne reforme.

Groblje je kod crkve u susednoj Svetoj Petki.

Seoska slava je Petkovdan po crkvi u pomenutom selu.

Poreklo stanovništva.

Srpski rodovi u Drežnici vode poreklo od doseljenika.

Rodovi su:

-Ilinci, Aranđelovdan, su doseljeni „od arnautske strane“. Neki misle da je njihova starina u okolini Gnjilana. Genealogija im je: Mita, 75 godina – Mladen – Ilija – Đuka, koji se doselio. Ilija je imao 6 sinova od kojih potiču današnje kuće – ima ih osam.

-Uzovci, Nikoljdan, siu doseljeni iz Sebrata u slivu Pčinje. Tamo su živeli u zaseoku Uzovu.

-Šiljegovci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Šiljegova u okolini Kratova.

-Karadagčani, Aranđelovdan, su doseljeni iz nekog sela u Karadagu u okolini Gnjilana.

-Ikovci, Nikoljdan, su doseljeni iz okoline Gnjilna (“od arnautska strana“). J, H, Vasiljević je slušao da su iz Biljače kod Preševa.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Drežnica (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Trejak, opština Bujanovac  – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Visoko naselje na levoj padini doline Trejačke Reke, pritoke Kleničke Reke. Kuće leže na neravnom zemljištu ispresecanom  dolovima.

Vode.

Meštani se služe vodom iz izvora-kladenaca i iz bunara.

Zemlje i šume.

Delovi seoskog atara su po dolovima, stranama i zaravnima. Njihovi nazivi su: Staro Selo, Golemi Čukar, Gukavi Dub, Čuka, Livade, Vranište, Crvena Voda, Zajačin Kamen, Žuta Voda, Cepotine, Deda Mitine Trla, Miljkoska Livada, Sečeno, Virovi, Kitke, Zlatina Korija – sada „čista golina“, Jazbine, Reka i Čivlak.

Tip sela.

Trejak je selo razbijenog tipa. Deli se na krajeve koji nose rodovska imena: Deda Jovini, Preko Riđani, Došljaci, Pejinci, Miljkovci, Trajčani, Mladenčini, Deda Mitini, Deda Nešini i Veselinci. Rastojanje između obližnjih krajeva iznosi od 400 do 800 metara. U svakom kraju živi uglavnom po jedan rod.

U selu je 1951. godine bilo 54 domaćinstava.

Postanak sela i starine.

Pojedini ostaci od starina govore da je ovde bilo stanonika iz davnih vremena. Na mestima Staro Selo i Sečeno iskopavaju se zemljani ćupovi. Pripadaju nekom „prednjem stanovništvu“. U ćupovima meštani su „krili žito“. Tragova od starina ima i zapadno od sela – u Veselinskoj Mahali; nalaze se ostaci jedne crkve, koju je gradio „stari svet“ – poznaju se zidovi. Kod ove crkvine, koja je porušena za vreme Turaka, meštani se skupljaju na Đurđevdan. Opustošenje starog naselja moralo je biti davno. Prvi doseljenici današnjih rodova u Trejaku zatekli su gustu šumu.

Osnivači današnjeg Trejaka smatra se neki Toroman. Bio je doseljen iz Turije kod Bujanovca. U Turiji „Arbanasi su Toromanu zaklali sina na putu kada je išao ucrkvu“. Zbog toga je Toroman sa drugim ukućanima krajem XVIII ili početkom XIX veka „izbegao ovde u pustaru“. Najpre se naselio na mesto sada zvano Toromanska Čuka. Ono pripada susednoj Kuštici. Odatle je Toroman prešao u potes Crvena Voda, pa u Staro Selo. Za osnivača sela, Toromana, priča se, da je u Trejaku imao sedam sinova. Od njih se namnožilo 10 rodova sa 40 domova. Toroman je bio hrabar čovek; jednom je vranjski paša tražio da mu Toroman prenosi seno na livadama u Rataju. Toroman je krišom zapalio pašino seno, koje je bilo pored Južne Morave i tako se spasao od kulučenja.

Najpre je Trejak bilo zbijeno naselje i ležalo je na Starom Selu – jugoistočni deo atara. Kada su se stanovnici namnožili u prvoj polovini XIX veka, oni su počeli da krče njive dalje od kuća. Stoga su oni tamo obrazovali nove krajeve sela i time ga načinili razbijenog tipa. Na Starom Selu danas nema kuća.

Severoistočno od sela je mesto Čivlak, koje zauzima oko 3 hektara. Čivlak je pripadao nekom Turčinu ili Arbanasu iz drugog naselja. Neko vreme ovu zemlju su obrađivali stanonici današnjeg roda Čifčici. Zemlja je sada svojina meštana Drežnice.

Seoska slava je Đurđevdan. Bila neka bolset pa su zbog nje „zaodili selo“ na Đurđevdan.

Poreklo stanovništva.

Srpsko stanovništvo Trejaka, kako je rečeno, potiče od doseljenika. Najviše ih ima iz Turije kod Bujanovca, koja je 1912. godina bila zatečena kao arbanaško selo, zatim, iz Rajčevca u Gornjoj Pčinji i iz drugih mesta.

Rodovi su:

-Deda Jovini, Preko Riđani, Zivlaci, Miljkovci, Trajčani, Mladenčini, Zlatini, Deda Mitini, Deda Pešini i Veselinci – svi slave Nikoljdan. Ovi rodovi namnožili su se od deda Toromana, osnivača sela. Toroman se doselio iz Turije kod Bujanovca.

-Pejinci, Nikoljdan, potiču od deda Peje. Doselio se po pozivu pobratima Toromana. Peja se doselio iz Rajčevca u Gornjoj Pčinji.

-Došljaci, Nikoljdan, su doseljeni u XIX veku iz Reljana kod Preševa.

-Čifčici, Nikoljdan, ne znaju za svoje poreklo. Osnivač roda bio je domazet u rodu Veselinci. Oni su radili na čifliku i po tome su im nadenuli prezime.

-Stanisavljevići, Aranđelovdan, su se doseliliv pre 15 godina iz susednog Jastrepca. Tamo su pripadali rodu Baba Đurinci ili Čergarci.

Ieljenici.

-Deda Jovini, jedna porodica se iselila u Kušticu, jedna u Krševicu i jedna u Bujanovac.

-Došljaci, jedna porodica se iselila u Bratoslavce kod Preševa i jedna u Beograd.

-Pejinci, jedna porodica se iselila u Preševo, jedna u Negotin i jedna u Beograd.

-Zivlaci, jedna porodica živi u Preševu.

-Miljkovci, jedna porodica živi u Paraćinu.

-Trajčani, jedna porodica živi u Aleksincu.

-Mladenčini, dve porodice žive u Preševu i dve porodice u preševskom selu Orahovcu.

-Zlatini, jedna domazetska porodica se iselila u Rakovac kod Bujanovca.

-Deda Mitini, dve porodice su se iselile u Preševo.

-Veselinci, pet porodica se iselila u Preševo.

-Čifčici, jedna porodica se iselila u Preševo.

Ostali iseljenici iz Trejaka:

-Kivaci, dve kuće se nalaze u susednom Klinovcu.

-Trejakovci (5) žive u Toplacu kod Vranja.

-Krleža (1) žive u Donjem Vranju.

-Došljaci (6) su u Reljanu kod Oreševa.

-Filipovići u Norči kod Preševa su poreklom iz Trejaka.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Trejak (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Klinovac, opština Bujanovac  – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Klinovac je veliko naselje; leži u slivu Kleničke Reke po dolovima i blagim stranama sa obe strane pomenute reke.

Vode.

Selo ima dosta vode – bunarske i izvorske. Poznatiji izvori su: Mutavdžiski i Vrbljak – ozidan u tri česme.

Zemlje i šume.

Delovi atara levo  od Kleniček reke su: Golemo Drvo, Golema Ornica, Gornati Rid, Bukutnica, Studeni Kladenac, Frenje, Baba Đurin Dol, Gradište, Selište, Ljubičino, Popovica i Stankovica. Potesi desno od reke su: Vraži Kamen, Široka Padina, Razdolce, Presveta, Granica- raniji naziv Pernica, Kusi Dol, Međaci, Trnica, Mutavdžiski Dol, Slatina, Vrbljak, Bubačište, Trševine, Trojanica, Košare, Zavrta, Luka, Božanska Korija i Ciganske Kuće – tamo se neko vreme stanovali Cigani-Romi.

Tip sela.

Klinovac je selo razbijenog tipa. Kuće su bez reda rasturene po mahalama, kojih ima deset. Desno od reke su mahale: Kovačevska, Dunđerska, Mutavdžiska, Deda Jovinska, Terziska i Deda Ristinska. Levo od reke su mahale: Skrimatska,Ćurčinska, Gornja ili Suševska i Bojčinska.

Klinovac je najpre bio selo zbijenog tipa; ležao je levo od Kleničke Reke na Selištu, nedaleko od Gradišta. Kada su se stanovnici namnožili oni su počeli da krče njive dalje od kuća. Potom su prelazili prelazilida žive na iskrečenim mestima i  tako stvorili naselje razbijenog tipa. Na Selištu su danas njive i doline.

U Klinovcu je 1951. godine bilo 141 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Levo od Kleničke Reke, nedaleko od crklve, nalazi se uzvišenje Gradište. Prema svim znacima to je bio srednjovekovni grad. Na Gradištu se poznaju slabi ostaci od zidova i u zemlji, obrasloj vinovom lozom, meštani iskopavaju velike zemljane ćupove. U kući Mitkovaca sada ima četiri takva ćupa. Svaki hvata po 300 kilograma žita.

Današnji Klinovac nije mnogo staro naselje. Osnovali su ga doseljenici, koji se se ovde pribrali u XVIII veku. Oni su zatekli zemljište današnjeg sela obraslo u šumi („sve je bilo pavit, šuma i lug“). Kao prvi doseljenici računaju se današnji Bojčinci (sa ograncima Dunđerci i Mutavdžici). Iza njih su pristizali i drugi rodovi: Deda Jovinci, Kovačevci (Ćurčinci), zatim, Deda Ristinci (Đakovci), Skrimaci, Suševci i dr.

U Gornjoj Mahali Klinovca je crkva Sv. Nikole. U okolnim selima nema starije crkve od ove. Obnovljena je 1833. godine.

Selo „sabor pravi“ na dan „letnjeg Sv. Nikole“ – 22. maja. Tada dolaze mnogobrojni gosti iz drugih sela.

Zavetina je „zbog grada“ Sv. Vrtolomej.

Groblje je kod crkve. Godine 1912. bilo je obrazovano i manje vojničko goblje na potesu Gornati Rid.

Poreklo stanovništva.

Klinovac su naselili srpski stanovnici iz raznih krajeva – iz Makedonije, okoline Leskovca, Vranja, Preševa itd.

Rodovi su:

-Bojčinci, Dunđerci i Mutavdžici – slave Vavedenje. Ranije su činili jedan rod. Računaju se kao prvi doseljnici i osnivači sela. Za svoje poreklo ne znaju. U rodu Dunđerci bio je raširen kačerski zanat, po čemu su dobili prezime. Mutavdžici su do skoro pravili „vreće i pokrovce od kozine“.

-Deda Jovinci, Aranđelovdan, su poreklom iz Makedonije. Došli su posle gornjih rodova.

-Kovačevci i Ćurčinci, Aranđelovdan, su ranije činili jedan rod. I njihovo poreklo je negde iz Makedonije. U prvom rodu do skora je bilo muškaraca kovača. Drugi rod je dobio prezime po pretku ćurčiji.

-Deda Ristinci, Nikoljdan, su poreklom „od Leskovac“. Ponekad se za njih čuju prezimena Puzderci („mnog rabotele konoplju“) i Leskovčani. U Klinovcu žive od kraja XVIII veka: Stojmen, 75 godina – Cveja – Stevan – Stoša – Rista, osnivač roda, koji se doselio. Najpre su se naselili u dolini pored puta. Tu su „njihova deca udavila čoveka“ zbog čega se prešli na Selište i odatle u današnju Deda Ristinsku Mahalu.

-Đakovci, Nikoljdan, su ranije bili u rodu sa Deda Ristincima. Neko je „bio đak, učio za popa pa nije uspeo“ po čemu su dobili prezime.  Za ovaj rod J. H. Vasiljević je objavio da su iz okoline Kumanova.

-Skrimaci, Nikoljdan, su porklom iz okoline Bitolja.

-Suševci, Nikoljdan, su, kako se misli, iz Makedonije. Naselili su se na potesu koji je „sušno mesto“ i po tome dobili prezime. Članovi ovog roda ranije su važili kao veliki stočari; imali su trla i košare na padini levo od reke. Jedna njihova kuća čuvala je oko 100 koza, 150 ovaca i 20 goveda.

-Ficirci, Nikoljdan, su poreklom iz Orahovca kod Preševa. „Njihov deda se pravio da je oficir“ – po čemu su dobili prezime.

-Terzici, Nikoljdan, poreklom „od Bitolj“.  J. H. Vasiljević za njih je napisao da su iz okoline Leskovca. U ovom rodu bilo je terzija pa su po tome dobili prezime.

-Stambolci, Đurđic, ne znaju za svoje poreklo. Uvek su živeli u dve kuće.

-Stojninovci, Aranđelovdan, je osnovao „prizetko“ doseljen iz Donjeg Vranja. Prizetio se u rodu Deda Jovinci.

-Kivaci, Nikoljdan, potiču od domazeta iz susednog Trejaka. Tamo imaju rođake čije je dalje poreklo iz Turije kod Bujanovca.

-Jovan, Aranđelovdan, potiču od domazeta iz Sejaca. Tamo su slavili Nikoljdan i bili odnekuda doseljeni.

-Mihajlovići, Araneđelovdan, potiču od domazeta iz Drežnice kod Klenika. Tamo imaju rođake odnekuda doseljenih.

-Božančiki, Aranđelovdan, potiču od „prizetka“ iz Košarna. Dalja starina im je iz Binarca kod Gnjilana.

Iseljenici.

-Kovačevci, četiri porodice žive u Bujanovcu.

-Mutavdžici, pet porodica živi u Bujanovcu.

-Deda Jovinci, jedna porodica iselila se u Rajince kod Preševa.

-Ficarci, dve porodice se iselile u Oslare kod Preševa i jedna u Banat.

-Ćurčici, jedna porodica se iselila u Bujanovac i jedna u Vranje.

-Bojčinci. Dve porodice se iselile u Bujanovac i jedna u Beograd.

-Stambolci, dve porodice se iselile u Vranje i jedna domazetska porodica iselila se u Novo Selo u Gornjoj Pčinji.

Drugi iseljennici iz Klinovca su:

-Popovci, žive u Davidovcu.

-Gudža, žive u Žbevcu.

-Đorđevići si se iselili u Gramađu – Preševo.

-Stevan Gidža se odselio u Vranje.

U selima  Preševske Moravice žive ovi iseljenici iz Klinovca:

-Stošići u Strezovcu:

-Tasići u Buštranju;

-Stojanovci u Borovcu.

-Micići su se iselili u Preševo

U selima Preševske Crne Gore žive ovi iseljenici iz Klinovca.

-Stankovići u Malom Rajnicu;

-Veljkovići u Velikom Rajincu;

-Stefanovići u Letvici:

-Pešići i Stojmenovići u Oslaru.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Klinovac (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Krševica, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo leži na dnu doline Kleničke Reke i na njenim padinama. Položaj je pogodan iz ekonomskih razloga; na dolinskim padinama stanovnici gaje suve, a na dolinskom dnu vlažne kulture.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara dubokih od 8 do 15 metara. Oko sela u kristalastim škriljcima izbijaju slabi izvori, neki ozidani u česme.

Zemlje i šume.

Njiva i paša ima oko kuća, a poglavito na mestima: Kale, Vrbanov Dol, Bugarski Dol, Pešanci, Mečkine Njive, Trnjiva, Padina, Stojkova Čuka, Šumaci, Široka Padina, Lutinac, Kusi Dol, Nevini Dol, Brajkov Dol, Jankove Dubice, Ograđe i Kućište.

Tip sela.

Krševac je selo razbijenog tipa. Podeljeno je na mahale: Petrićevska – najstarija mahala kod crkve, Popovska, Nikolinska i Meandžiska. Mahale su jedna od druge udaljene oko kilometar. Glavniji deo sela čini Petrićevska Mahala, koja leži desno od Krševičke Reke.

U Krševici je 1951. godine bilo118 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Na ataru postoji uzvišenje kale, visoko 395 metara, levo od reke. Tu su meštani nalazili „zidini, tesani kamen“ i predmete od bakra. Priča se, da je na Kaleu bilo utvrđenje koje su graadili „Rimci“. Prilikom jednog napada na utvrđenje iz njega su podzemnim hodnikom izašle plovke u Krševačku Reku. Na taj način su napadači otkrili tajni ulaz u utvrđenje i tako ga osvojili.

[caption id="attachment_61671" align="aligncenter" width="552"] Foto: www.kale-krsevica.com[/caption]

Današnji Krešvica osnovana je u isto doba kada i susedno naselje Žbevac, sredinom XVIII veka. Došla su dva brata odnekuda,  jedan se naselio u Žbevcu a drugi u Krševici. Zbog toga su ova dva sela do skoro imala zajeničko groblje. Od brata, koji se naselio u Krševici, potiče veliki rod Nikolinci. Kod ovog roda zna se da se najstariji predak Nikola doselio pre oko 220 do 230 godina. Njihovi rođaci u Žbevcu su oni koji slave Đurđic – Lisičini.

Krševica, Žbevac, Lukarce i Košarno za vreme Turaka su imali zajedničku „planinu“ – šumu i pašu. Kasnije su nju prisvojili meštani Lukarca u Košarna, koja leže na visini.

U selu postoji crkva posvećena Velikomučeniku Georgiju (Đurđevdan). Ona je obnovljena 1869. godine. Crkva leži u donjem kraju sela, levo od reke. Pored crkvene slave, selo ima i drugu slavu – Duhove. Tada dolaze gosti sa strane i ovde se održava najveći sabor.

Groblje Krševice leži na granici prema Žbevcu.

Dopočerka 1878. godine u polju između Krševice i Žbevca nalazio e turski čiflik. Pomenute godine pored čiflika povučena je srpsko-turska granica. Zbog toga je vlasnik čiflika zemlju prodao okolnim meštanima i nekuda se odselio.

Nikolinska Mahala ranije je bila blizu susednog sela Jastrepca. Kasnije je izmeštena u dolinu, bliže putu.

Poreklo stanovništva.

Stanovništvo Krševice potiče od doseljenika starinom iz Gornje Pčinje, okoline Preševa, Kačanika i Gnjilana.

Danas postoje ovi rodovi:

-Nikolinci, Đurđic, su dobili prezime po osnivaču Nikoli, pretku iz petog pojasa. Oni su osnivači Krševice, doseljeni pre oko 220 do 230 godina: Arsa, 107 godina – Stojko – Mladen – Ljubo – Petko – Nikola, osnivač roda, koji se doselio. Svoje poreklo ne znaju. U ovom rodu postoji zadruga:

-M. Đorića od 18 članova.

-Kolarci, Nikoljdan, su doseljeni iz nekog sela u Gornjoj Pčinji.

-Petrićevci, Rubejci i Nešini – slave Nikoljdan – su ranije činili jedna rod. Ne znaju za svoje poreklo.

-Mrčilovi i Kiridžijini su ranije činili jedan rod. Svoje poreklo ne znaju. Ne kaže se koju slavu slave.

-Dudinci, Nikoljdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Popovci, Nikoljdan, su doseljeni iz Gornje Pčinje. Stari kumovi nalaze im se u pčinjskim selima: Šaincu, Punuševcu i Koćuri. Ovde žive od prve polovine XIX  veka; Jordan, 60 godina – Anđel – Anto – Stoša, koji se doselio. Od Popovaca poticali su sveštenici u Starom Selu i ovde.

-Ćosini ili Dunđerci, Mitrovdan, su poreklom iz arbanaškog sela Dobrosina kod Gnjilana.

-Menadžici, Aranđelovdan, su doseljeni „od Kačanik“. Osnivač roda deda Stevan najpre se naselio „kod Sv. Bogorodice u Rataju“; posle došao u Krševicu; Manasija, 92 godine – Tasa – Stevan.

-Šutinci, Mitrovdan, su doseljeni iz Biljače kod Preševa.

-Kusodolci ili Stojanovi, Aranđelovdan. Doselio se deda Jovan pre oko130 godina iz nekog poljskog sela uovoj oblasti. Kovan, 40 godina – Atanas – Rista – Stojan – Jovan, koji je osnivač roda.

-Džinini, Aranđelovdan, su iz Donjeg Vranja. Najpre su došli kao čifčije u Milanovo (Konjsko) pa odatle u Krševicu.

Iseljenici:

-Rubejci, jedna porodica iseljena u Bujanovac i jedna u Ristovac – „prizetko“.

-Mrčilovi, jedna porodica iseljena u Bujanovac.

-Petrićevci, jedna porodica iseljena u Bujanovac-činovnik, Vlasinu-sveštenik, Veliko Buštranje-sveštenik i dve porodice u Stropsko kod Vranja (Krševljani).

-Dudinci imaju iseljenike u okolini Beograda.

-Nikolinci, jedna porodica se odselila u Bujanovac, jedna u Rajince kod Preševa, jedna u Skoplje (železničar) i jedna u Vojvodicu.

-Ćosini, jedna porodica se iselila u Laprdinac i jedna u Beograd.

-Kolarci, tri porodice (Manići) žive u Vrbovu kod Vladičinog Hana.

-Nešini, jedna porodica odseljena u Beograd.

U susedni Gornji Ristovac iselili su se:

-Nešini (4 kuće), Ćašini (4), Gerzini (2) i Ljubići (1).

U Donji Ristovac iselili su se:

-Dudinci (jedna kuća) i Parlapanci (3).

-Manići su se iselili u Vrbovo.

-Noinci (12), Stankovci (2), Cvetkovci (15) i Mlašinci (11) žive u bujanovačkom Novom Selu. Namnožili se od jednog pretka tamo doseljenog iz Krševice pre oko150 godina.

-Stefanovići su se 1913. godine iselili u Turiju.

-Ljubanci su se iselili u Stropsko kod Vranja.

-Batkinci, za vreme Turaka iselili se kao čifčije u Mečkovac kod Vranja, potom su napustili Mečkovac i prešli u Vranje i okolinu Leskovca.

-Ćurčici i Stambolci su se iselili u Vranje.

-Stamenkovići i Veličkovići su se iselili u Polom.

-Bulimačovci (6), Zeljanci (3) i Mezdrajci (2) su se iselili u Punuševce.

-Dubaci su se iselili u  moravičko selo Buštranje i Biljaču.

-Šatorče su se iselili u Biljaču.

U Preševskoj Crnoj Gori žive iseljenici iz Krševice:

-Nikolići i Tasići u Velikom Rajincu.

-Trajkovići u Oslaru.

-Stojkovići su se 1925. godine iselili u Donji Livoč kod Gnjilana.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Krševica (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

U digitalnu biblioteku portala Poreklo dodata je knjiga Čedomira S. Bulajića "Rodoslov bratstva Bulajić", objavljena 1987. godine.

Prema predanju, ovo bratstvo vuče poreklo iz Kuča, a naseljeno je u grahovskom kraju u Staroj Hercegovini (danas Crnoj Gori).

Knjigu možete pročitati preko sledeće veze:

Čedomir S. Bulajić - Rodoslov bratstva Bulajić

The post Novo u digitalnoj biblioteci: Rodoslov bratstva Bulajić appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Žbevac, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Žbevac je veliko selo: leži nedaleko od aluvijalne ravni Južne Morave na neravnom zemljištu ispresecanom dolovima. Oko Žbevca su naselja: Ljiljance, Krševica i Gornji Ristovac.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz izvora i bunara. Slabih izvora ima i na ataru oko sela.

Zemlje i šume.

Delovi atara u polju nose ove nazive: Trnica, Malo Jezero, Lug, Zonin Dub, Suvi Most, Karafilka i Kuk. Potesi po neravnom zemljištu su: Čorbin Rid, Kale, Vrbanov Dol, Mečak, Dlagi Rid, Boškovi Virovi, Bačevina, Grobište i Kućište – tu su sedeli begovi.

Tip sela.

Žbevac je selo razbijenog tipa. Kuće su bez reda rasturene po mahalama. Mahale su: Poljanička, Dešinska ili Cvetkovska, Cincarska, Liškovska i Svilarska. U svakoj mahali žive po dva-tri ili više rodova.

Prilikom osnivanja današnji Žbevac je bio malo naselje zbijenog tipa. Ležao je na mestu Svilarske Mahale u sredini sela. Kada su se stanovnici namnožili oni su krčili zemlju na mestima dalje od kuća, gde su osnivali nove seoske delove. Pojedini noviji doseljenici nisu živeli u pomenutom zbijenom selu.

U selu je 1951. godine bilo 183 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Istočno od Žbevca leži malo veštačko uzvišenje Kale. Nekada je tu bio grad, koji je pripadao, kako kažu stariji meštani, „rimskom, neznabožačkom narodu“. Na Kaletu je danas zemlja pod vinogradima i šumom. Ostaci o starine se ne vide. Nedaleko od žbevačkog leži i krševičko Kale. Između njih je Vrbanov Dol. Ispod žbevačkog kaleta bilo je manje podrgađe Trolovo. Tamo su meštani iskopavali stare grobove.

Tragova starina ima i u sadašnjoj Poljaničkoj Mahali. Njeni stanovnici nalazili su u njivama grobove unutra obložene ciglama; zatim su nalazili mnogobrojne temelje od kuća. Po pričanju, ovo su ostaci starog srpskog sela, koje je postojalo „još od Stevana Nemanje“. „Od starijih srpskih stanovnika“ nalaženi su na mestu Čorbin Rid u sredini Žbevca.

Staro srpsko selo „uništili su Turci“. Posle toga na selištu, obraslom u šumu, prikupljala su se „bežeći od muka“ doseljenici koji su osnovali današnje selo. Osnvanje Žbevca izgleda da je izvršeno oko sredine XVIII veka, što je utvrđeno na osnovu podatka o doseljavanju Poljaničana, jednog od starijih srpskih rodova. Posle osnivanja Žbevac je rastao množenjem starijih doseljenika i doseljavanjem, često po pozivu, novijih rodova. Novi rodovi dolazili su za vreme Husejin-paše.

U Žbevcu postoji crkva Sv. Trojice. Nalazi se u Svilarskoj Mahali. Crkva je sagrađena 1916. godine. Na tom mestu bila je kapelica sagrađena 1906. godine. Jedna crkvina postoji na Kelatu. Po predanju, ovu je crkvu gradila „Marija, ćerka kenza Lazara kada se vraćala iz Carigrada“. Crkva i selo slave Sv. Trojice. Žbevac i Krševica su do 1938. godine imalo zajedničko groblje nedaleko od uzvišenja Kale. Od te godine stanonvici Žbevca osnovali su posebno groblje na Čorbinom Ridu.

Poreklo stanoništva.

Selo je naseljeno srpskim stanovništvom, koje se pribralo iz raznih krajeva. Najviše je stanovnika došlo iz okoline Bitolja, Preševa, Gornje Morave i Poljanice.

Rodovi su:

-Đokinci, Nikoljdan, spadaju u najstarije doseljenike. Došli su negde „iz planine“; tamo su bili Vlasi“. Pravi Đokinci su izumrli; sadašnji rod su produžili su „prizetci“. Kuće su im u Liškovskoj Mahali.

-Liškovci, Nikoljdan, se dele na manje grupe:

-Semkarovi, Lepetkovi i Grujinci. Neki navode da su Liškovci poreklom „od Bitolj“.

-Cvetkovci, Deda Stankovi, Taskovci i Hadži-Manini – svi slave Aranđelovdan, potiči od četiri brata. Oni su se doselili „iz Bitolja“. Kuće su im u mahali, koja se po njima zove Cincarska.

-Deralci su grana od prethodno navedenih rodova. Slave, kao i oni, Aranđelovdan.

-Dobrosinci, Aranđelovdan, su poreklom iz Dobrosina, sada arbanaškog sela kod Gnjilana. Imaju rođake u susednom selu Gornjem Ristovcu.

-Poljaničani, Aranđelovdan. Prezime su dobili zbog Poljanice iz koje su se doselili pre oko 200 godina. Jovan, 71 godina – Arsa – Mladen – Cvetko – Tasa – Vučko. Vučko je imao braću: Iliju, Nikolu i Stojana. Došao je Vučko sa braćom ili njihov otac. Najpre su imali kuće u visokoj Dešinskoj Mahali; kasnije su sišli u današnju nižu Poljaničku Mahalu.

-Popovci, Mitrovdan, su doseljeni iz Trnave kod Preševa. Trnava je 1912. godine zatečena kao arbanaško selo. Njih su iz pomenutog sela „napudili“ Arbanasi. Kuće su im u Poljaničkoj Mahali.

-Vuci, Đurđic, su doseljeni iz Orahovice kod Preševa.

-Crnogorci, Đurđic, su doseljeni iz nekog arbanaškog sela u Preševskoj Crnoj Gori. Jedna njihova grana se zovu:

-Vračarovi.

-Svilarci, Aranđelovdan, su doseljeni „od kud Bitolj“. Ovde žive od druge polovine XVIII veka. Milorad, 25 godina – Dimo – Stevan – Stoša – Peša – Stevan, čiji se otac ovde doselio.

-Irdinci, Aranđelovdan, su grana roda Svilarci.

-Cvetanovci, Nikoljdan, potiču od Dejana, doseljenika iz Katuna kod Vranja. Dejana je u Žbevcu posinio deda Peša od roda Svilarci.

-Lisičini, Đurđic, su doseljeni ali svoju starinu ne znaju. Zbog iste slave moguće je da su im rod Crnogorci.

-Miloševi, Nikoljdan, potiču od pretka koji je bio posinjen u rodu Liškovci. Njegovo bliže poreklo je iz Vrtogoša kod Vranja.

-Čorbinci, Nikoljdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Valanci, ne znaju za svoje poreklo. Ne kaže se koju slavu slave.

-Gušanci su došli iz okoline Gnjilana. Naselili su se kao posinci u rodu Liškovci iz čega se može zaključiti da slave, kao i Liškovci, Nikoljdan.

-Šop, Nikoljdan. Osnivač roda „doveden je kao posinak“ iz Zlodovca u Gornjoj Pčinji.

-Bumbar-i, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Ljubanci potiču od posinka koji je odnekuda došao u rod Poljaničani. Slave, kao i oni, Aranđelovdan.

-Patrnjaci ne znaju za svoje poreklo.

-Gidže su došli pre 10 godina iz Klinovca.

Iseljenici.

Za poslednjih nekoliko desetina godina, kako se procenjuje, iz Žbevca je iseljeno oko 50 porodica. Iseljavanja su vodila u naselja Vranjske Kotline (Gornji i Donji Ristovac i dr), okolinu Preševa, Gnjilana, Leskovca, u Beograd, Skoplje i Vojvodinu. Konkretnije se zna za ove iseljenike.

Iseljenici u naselja Vranjske Kotline:

-Šoljkini, Milosavljevići i dr. su se iselili u Vranje.

-Liškovci, Madžurci i Dobrosinci su se iselili u Gornji Ristovac.

-Svilarci, Debonjdži, Borozanci, Jovanovići, Merdžanci i Jovini su se iselili u Donji Ristovac.

-Govedarci su se iselili u Bresnicu.

-Taškovi su se iselili u Moštanicu.

-Žbevci su se iselili u Katun.

-Biljini su se iselili u Ljiljance.

-Žbevčani su se iselili u Milanovo.

-Debonci su se, preko Donjeg Ristovca, u Davidovac.

Iseljenici u druge oblasti.

U Preševsku Crnu Goru iselili su se:

-Pešići i Ristići u Veliko Rajince.

-Ristići i Debonci u Letevicu.

-Ristići u Nesalce.

-Mladenovići, Rašići, Krstići i Ristići u Oslare.

-Mladenovići i Trajkovići u Lučane.

U Preševsku Moraviceu su se iselili:

-Trajkovići u Golemi Dol

-Stojkovići u Reljan.

-Žbevčani u Žujince.

-Aleksići u Buštranje.

-Spasići u Biljaču.

-Arsići su se iselili u Preševo.

-Stojanovići su se iselili u Bilimbegovo kod Skoplja.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Žbevac (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Srpska Kuća, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Srpska Kuća je poljsko selo: leži severoistočno od Bujanovca, između Kardanika i Rakovca.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara dubokih od 5 do 20 metara. Na ataru oko sela izbijaju izvori: Selište, Ćeran i Lešanski Dol.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi za potese su: Padina, Livade, Crkvište, Anište, Porte, Rid, Morava, Selište, Gumnište, Smolnica, Pašinke, Kuke, Jaruge, Krveničko, Gornje Njive i Nasip.

Tip sela.

Srpska Kuća je selo zbijenog tipa. Kuće su grupisane po mahalama, koje nose nazive: Stanovska, Karinska, Tasinska i Bogdanska.

Srpska Kuća je 1951. godine imala 46 domaćinstava.

Postanak sela, starine, prošlost i ime selu.

U selu Srpskoj Kući videli su Vulić i Premeštajn jedan rimski nadgrobni spomenik. Sa južne strane Srpske Kuće je potes Selište. Tu su danas njive. Na Selištu je nekada bilo selo; ne zna se kada je raseljeno. Posle raseljavanja toga sela razvilo se današnje naselje.

Kada je zaseljena Srpska Kuća ne može se tačno utvrditi. Pre oko 160 godina ovde su bile dve kuće od kojih potiču sadašnji rodovi, Karinci i Žurci. Ostali seoski stanovnici (od 42 kuće) potiču od jednog doseljenika; on je krajem XVIII veka došao „na čivlak“ iz Široke Planine u Gornjoj Pčinji.

Potes Anište leži na oko 500 metara istočno od sela. Tu je bio stari han pokraj puta. Na Aništu sada njive. Porte je mesto do Aništa. Potes Pašinke je blizu Južne Morave. Ranije je pripadao vranjskom paši; kasnije ga je njegova kći Adilj-anama prodala meštanima.

U toku XIX veka Srpska Kuća je bila pretežno čifčijsko naselje; svojina nekih Turaka iz Vranja. Mali deo zemlje pripadao je meštanima. Krajem XIX i početkom XX veka seljaci su kupili zemlju od čiflik-sahibija („Turci su davali celu njivu za jednu kobilu“). U početku ovo naselje se zvalo Krleva Kuća, po nekom Krletu, prvom stanovniku sela. To ime postepeno je preobraćeno u Kraljeva Kuća, sada u čestoj upotrebi. Posle Drugog svetskog rata selo je dobilo ime Srpska Kuća.

Crkva i selo slave Sv. Jovana prolećnjeg. Crkva je građena pre oko 150 godina na mestu gde su se poznavale „stare zidine“. Do crkve je groblje.

Sela Srpska Kuća, Karadnik i Rakovac imaju zajedničku „planinu“.

Poreklo stanovništva.

U Srpskoj Kući žive ovi rodovi:

-Karinci, Nikoljdan, su stari seoski rod. Dalje poreklo ne znaju.

-Žurci, Nikoljdan, su stari seoski rod. Dalje poreklo ne znaju.

-Stanovci, Nikoljdan, su poreklom iz Široke Planine u Gornjoj Pčinji. Iz tog sela, pre oko 160 godina, došla su dva brata; kasnije je jedan poginuo. Onaj, koji je ostao u životu imao je sineve: Stanoje, Mladena i Stošu. Od Stanoja potiču:

-Stanovci;  od Mladena potiču:

-Deda Mladenovi a od Stoše potiču:

-Tasinci, Car i Bogdanci. Svi slave Nikoljdan.

Iseljenici.

-Stanovci, jedna porodica se iselila u Bujanovac.

-Đokini su se iselili u Donji Vrtogoš.

-Grujinci su se iselili u Bogdanovac, pre 120 godina.

-Kraljevčani su se iselili u Preobraženje.

-Kraljevići žive u Ropotovu kod Gnjilana.

-Konjurci žive u Buštranju kod Preševa.

-Stojanovići su se iselili u Preševsku Crnu Goru, selo Veliko Rajince.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Srpska Kuća (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

PIŠE: Saradnik portala Poreklo dr Goran Komar

Godine 1647, kao i sljedeće, u Novome je harala kuga. Odnijela je mnogo života. O kretanju bolesti, dubrovačku vladu obavještavao je Dubrovčanin nastanjen na Toploj (Savini) koji je radio u turskoj kapetaniji u gradu. Godine 2012, u jednoj velikoj zbirci ćiriličnih dokumenata Državnog Arhiva Dubrovnik objavio sam sva njegova mnogobrojna pisma i ona čini okosnicu moje zbirke (Ćirlična dokumenta dubrovačkog arhiva, treće izd., 2012).

Prije nekog vremena, na televiziji je emitovana emisija razgovora crnogorskog novinara sa jednim Novljaninom. U emisiji je novinar kazao Novljaninu da je njegov sugrađanin dr Goran Komar objavio na hiljade arhivskih dokumenata iz kojih se može vidjeti da Srba u tome gradu nije bilo do 19. vijeka. Ne znam šta je sagovornih odgovorio i vjerujem da nema značaja za temu, ali ta emisija je postala povodom da na zahtjeve brojnih sugrađana Srba, priredim posebno predavanje na tu temu. Predavanje je održano u pridvornoj kapeli Sv. Nikole mitropolita Savatija (Ruđića-Ljubibratića) na Toploj. Tom prilikom, uz osvrte na brojne pomene srpskog imena i jezika poznate našim ligvistima i istoričarima (ma gdje da su sticali obrazovanje, a najčešće jesu u Beogradu) fokusirao sam se na upravo na ovu zbirku dubrovačkih dokumenata koji su nastali u Novome. Pisma je načinio Miho Kuveljić, porijeklom Dubrovčanin, nesumnjivo rimokatolik, koji je barem u drugoj generaciji živio i djelovao u Boki, u Novome pod turskom vlašću. Na više mjesta, on je pomenuo „raške popove“ u Novom. Nije to ništa iznenađujuće kada srpske popove pominju i turski poreski popisi sa kraja 16. vijeka uz Svetouspensku crkvu na Savini (priređivač znameniti i zaslužni Ahmed Aličić). Ovi popisi, takođe, evociraju crkvu Svete Gospođe u Starom gradu. No, ni to nije iznenađenje kada se zna da je ćirilični natpis u Maloj crkvi manastira Savina 1565. godine pomenuo novske sveštenike, među njima popa Vu(g)draga.

Na taj način dolazi se do pitanja. Šta tačno znači termin „raški“ i „rašanski“, pa i „rascijanski“ iz pisama Dubrovniku Dubrovčanina Miha Kuveljića i kako bismo ga mogli prevesti, na primjer nekom Englezu ili Francuzu, ili, još bolje, Rusu? Čitaoce uvaženog portala Poreklo bih pozvao da ponude prevod termina: „raški“. Dakle, treba strancu objasniti ko su Rašani.

Zbog doživljaja srpskog jezika prve polovine 17. vijeka, predlažem da učinimo jedan neuobičajen korak pa da pismo, čiju sam transliteraciju obezbjedio, donesemo u cjelosti.

*

NOVI, 15. novembar 1647

Miho Kuveljić knezu i vlasteli dubrovačkoj povodom pojave kuge. Opisuje odlazak Novljana u Ljubinje na mlinove, kako bi se izvodili magijski rituali, a zatim i u Vodovađu u Konavlima, iz istog razloga: ''Zato na tijem rečenijem mlinima činili su njeke mađije i čvari noćno i tu budu podvarći rečene kužne robe.'' Pominje Toplu, Presjeku, Bogljenoviće (Kuti) i Pode kod Herceg Novog. Potom, izvještava o krađi litijskog krsta iz crkve Svete Neđelje u Konavlima koji je sam otkupio. Nastoji da ga ne otkupe raški popovi i da ga Turci ne pretope u simsiju iz koje ''duvan piju''. Traži uputstva.

Mnogo presvijetlo i plemenito i mudro i svake časti i časne fale dostojnomu g(ospo)d(i)nu knezu i gospodi od presvijetle republike dubrovačke, v(ele). d(rago). p(ozdravljenije). A potom, dajem na znanje vašijem presvijetlijem gospoctvom kako pasane dni bude se dogovoriti jedan tabak s Tople gđe kuga mori u ove bande. Dogovori se jošte su dva Turčina da s rečene Tople uzmu kužne robe s kojom da pođu u Trebinje, najprije preko rijeke Trebišnjice, na onu stranu, što se razumije u kadiluk ljubinjski u komu tuu mjestu bivši mlini. Zato na tijem rečenijem mlinima činili su njeke mađije i čvari noćno i tu budu podvarći rečene kužne robe. I tako, mađije čineći, da bi iz novskoga kadiluka kuga pasala u ljubinjski kadiluk. I rečene stvari budu veoma sekreto činiti da nitko ne zna. I koji su bili rečeni Turci u dogovor kada se is Trebinja vrate da uljegu noćno u vašu daržavu od Konavli a u selo Vodovađu, gđe tuu bivši mlini vašijeh podložnika. I na tijem mlinima da čine rečene mađije i čvari i da po(d)metnu od rečene robe kužne za koju stvar kako sam od onomadna čujo, poručio sam na granicu vašu g(ospo)d(i)nu Maark Aantoni(j)i po jednomu čeku od ove bande, a i(s) sela Prijevora, da mu reče da ima pomnju od rečene stvari. I tako mu je rečeno. I rečeni tabak, na ime Selim Alić koji se vrati, i kako dođe na Toplu u dile se razbolje od kuge. I tako sade leži, a rečenomu družini jošte ne bi ništa nego li što avizajući vaša presvijetla gospoctva u knjizi koju sam poslo na devet(i) ovoga novembra. I što bivši kuga u šes kuća na Toploo, zato od rečenoga bremena jošte kreši u dvije kuće kuga. Zato, na rečeno Toploo u sve bii u osam kuća nemoć u koijeh čeljad mruu. Jes ih sade šestero nomoćno (!). A što pisah za Ala agu Hajdarovića, u njega jošte ne bi ništa, nego što mu umrije njegov momak i momkova mati koja se bješe sinom nemoćnijem mješala. Zato, kako rekoh i ona umrije, i do danas što je umarlo na Toplo(j), u sve jedanajes čeljadi, a u Alage Hajdarovića, što rekoh, da mu je umro momak i mati mu. A jošte je na Toplo, kako rekoh, šestero nemoćno. Veće ne znam što (će) od njih biti. A što sam avizo kroz Hasan ćehaju Paržinića, koji je došo u ove bande is Trebinja kužan, i komu i njemu sin umrije od kuge. I kako mu umrije, dođe ovđe s njegovom čeljadi pred Novi u magazu na kraj mora gđe brodi stoje. Zato, kako dođe, dvoja se vrata odovle od grada zatvoriše da se ne bi tko uljego od njegove čeljadi mješati po gradu. I za ta(j) uzrok rečena vrata zatvoriše. A jedna stoje otvorena stražom da ne bi tko krijući ulazio od kužne čeljadi u grad. A što sam avizao kroz selo Presjeku u komu je u tri kuće kuga, zato veće nije montala, nego li je u rečenijeh kućami umarlo devetero čeljadi do danas, a četvero je preboljelo kako sam avizo. A što sam avizo kroz selo Pode da je umarlo u jedno dijete jednoga Rišnjiana od kuge, zato mu se i drugo razbolje od iste nemoći, koji su Podi u ovo(j) daržavi više Novoga Gornjega grada. I ovđe, pred gradom, u varhu varoši, u jednoga Turčina razbolje se jedno dijete i leža nemoćan pet dana koje peti dan danas i umrije, za koje veleći da je bilo s vjetra nemoćno i padalo, na komu nije nikakava bilo senjala od kuge, tako veleći mu otac njegov. Zato, kako je stvar slijedila, tako i avizavam. Ako li u rečenoga Turčina što uslijedi unaprijed i koga Turčina badeškaše ova gospoda da se ne miješa ni njegova kuća ni susjeda mu do ove mijene koja ide dokle se vidi što će biti u ovo(j) daržavi. A u selu Bogđenovići razbolje se jedan č(o)ek subito, ma se do istine ne zna hoće li kuga i kako u naprijeda uslijedi tako ću avizati. A veće se u ovo(j) daržavi svuda zdravo nahodi istoj na onomu stvar kako sam u minuto ovoga na devet avizo. I također, u ovijeh gradovima, sve se zdravo nahodi, i ovudar oko gradova. Nego, što rekoh u varhu varoši štoo umrije rečeno dijete, veće se do istine ne zna kuga li će biti, druga li rečena nemoć. I ovu pišući dođe glas ovđe da u Brijestu so onu bandu Tople u jednoga Turčina umrije jedna žena stara koja se govori da je odavna bolovala, veće se ne zna koja će nemoć biti. I zato, ako bi što u naprijedak slijedilo da bi se pozno  senjo od kuge, avizaću vaša presvijetla gospoctva. Koijem dajem na znanje zašto mi sluzi podniženo(j) vašo(j) sade naplaćuju onu paten(t)u koju sam poslo za senjo da poznaju koja paten(t)a bivši ukradena u sveto(j) Neđelji u Konavlah za koju mi se pita da platim za nju pet dukata, iliti da je vratim od koga jesam uzeo. Zato, moleći vaša presvijetla gospoctva da njegovo providi i da se plati. A također, ovi sveti karst veliki od pročesijuni koji se ovđe nahodi, za koga dajući raški popovi dva groša, a parsona govoreći u koga je veleći istijem popovom da ga neće dati za dva groša, nego li pitajući trii groša i po. Ako li veleći ne uzmete ga, a mi ćemo ga rastopiti i učiniti vele simsija od njega čime Turci duhan piju, aliti tabak, za koju mi je stvar meni sluzi vašo(j) mučuno (!) bilo da ne bi sveti karst uljego u raškijeh popova ruke i da ga Turci ne dispričavaju, ni podnižiju. Zato ga ja sluga vaša odkup(lj)ujem i koga, ali ću poslati dolu vašemu presvijetlomu gospoctvu, ali ga ću poslati u svete Neđelje na gradu da se preda popu, aliti g(ospo)d(i)nu dumu da ga stavi u svetu Neđelju, i to čineći za ljubav gospodina Boga i svete Neđelje koja je da me skapula od ove nemoći. I zato, čekam odgovor, da znam gđe ga ću predati, koji je velik od žute mjedi, kako ga vaše presvijetlo gospoctvo bolje zna kakav je i koje zna koje sam spence imo. Za koje sam piso minute mjesece koje su okurile za uzroke kako sam avizo dokle sam lupeštine od svete Neđelje iznašo. Za koje stvari, aliti spence, uzdam se u vaša presvijetla gospoctva da će učiniti kako ih gospodin Bog nadahne i Duh sveti. I za to čekam odgovor. I što sam jaki, ostajem na službi vašijeh presvijetlijeh gospoctva koijem bivši poslo tri knjige po putu od Vitaljene. Jednu sam poslo na dvadeset i deveti minutoga oktumbra, a drugu sam poslo devet ovoga novembra, na koje nijesam imao odgovora, za koje imući velik suspet primaju li se. A ovo će biti četvarta sade knjiga na koje se molim vašijem presvijetlijem gospoctvom da mi odgovore i so opravom za koju se molim da mi se pošlje koju čekam s velikom požudom, moleći se sarčano vašijem presvijetlijem gospoctvom koje gospodin Bog veselio i u gospoctvu uzdaržo. Ja sluga vaša Miho Kuveljić pisah na vašu zapovjed.

Iz Novoga. na 15. novembra. na. 1647.

(G. Komar, Ćirilična dokumenta dubrovačkog arhiva, treće izdanje, Herceg Novi, 2012)

The post Dr Goran Komar: Raški popovi u Herceg Novom 1647. godine appeared first on Poreklo.

Trpinja, srpsko selo smešteno između Vukovara i Osijeka, dobilo je nedavno nov, trajni beleg postojanja. Autori Miroslav Pisarević i Đorđe Prokić, koji su 2011. objavili knjigu "Trpinja - izvori postojanja", sudu javnosti i njihovih zemljaka predali su i drugi deo istoimene knjige.

Na stranicama ovih, veoma bogato opremljenih knjiga, nalaze se brojni vredni podaci o istoriji, rodovima, običajima ovog kraja.

O sadržaju prve knjige i o njenim autorima možete se obavestiti OVDE.

Knjige se mogu kupiti u Beogradu, u knjižari "Odiseja", Vojvode Stepe 94, po ceni od 1.000 (prva knjiga) i 1.200 dinara (druga knjiga). Na predstojećem Sajmu knjiga u Beogradu knjige će se moći kupiti na izložbenom mestu udruženja "Ćirilica".

The post Objavljen drugi deo knjige „Trpinja – izvori postojanja“ appeared first on Poreklo.

PIŠE: Saradnik portala Poreklo dr Duško Lopandić

Odnosi sa susednom Bugarskom imali su ključni značaj za Srpsku državu u srednjem veku. Te veze, nekad prijateljske, često suparničke, razvijale su se od nastanka Srpske države u IX i X stoleću. Srbija se dugo nalazila u podređenom položaju u odnosu na tada vrlo moćno Bugarsko carstvo. Ipak, zabeleženo je i da su 864. godine Srbi u svojim planinama zaustavili i porazili bugarske trupe i da su zarobili Vladimira, sina cara Borisa. Bugari su žestoko opustošili srpske zemlje 924. godine, nakon čega je Srbija jedno vreme bila bugarska oblast - sve dok se nije oslobodila pod knezom Časlavom Klonimirovićem.

I druga srpska država - Duklja održavala je bliske veze sa Bugarskom. Dukljanski vladar Jovan Vladimir se oženio kćerkom cara Samuila - Kosarom. Njegov dalji potomak kralj Bodin je u vreme pobune Bugara protiv Vizantije, čak bio proglašen za bugarskog cara, pod imenom Petar (1072. godine).

Izuzetan intenzitet odnosa između Srbije i Bugarske posebno je vidljiv u doba Nemanjića. Nemanjići su u gotovo svakoj generaciji uspostavljali bračne veze sa bugarskim vladarskim porodicama. Izbrojali smo četiri Bugarke koje su bile udate „u Nemanjiće“, kao i četiri Srpkinje udate za bugarske vladare. O tim bračnim vezama ne znamo mnogo. Na žalost, srednjovekovni srpski dokumenti, a naročito crkvene „hagiografije“ vladara, retko ili nikako ne pominju njihove brakove ili supružnike. Ponekad poznajemo detaljnije i njihovu sudbinu, kao i potomstvo, nekada je ime supružnika sve što je istorija sačuvala, a nekada ni toliko.

Povratak moštiju Svetog Save

Bilo je, verovatno, u tim srednjovekovnim vezama, kao u svakom braku - i ljubavi, i radosti i tuge, bilo je odanosti, a i neverstva - ponekad i buke i besa, razvoda. O svemu tome malo znamo. Do nas nisu doprle ljubavne zakletve, niti priče o očijukanju i ljubakanju u predvečernje sate, o ushićenim pogledima, o stisku ruke, niti zakletve o večnoj, doživotnoj vernosti. Nemamo ljubavnu poeziju kakva je u to doba stvarana u srcima i grlima trubadura, tamo na jugu Francuske. Sve to moramo sami dočarati, dok se podsećamo davnih bračnih veza između srpskih i bugarskih vladarskih porodica.

Srpski kralj Stefan Vladislav, unuk velikog župana Nemanje i sin Stefana Prvovenčanog, bio je oženjen Boleslavom, kćerkom znamenitog bugarskog cara Jovana Asena II, jednog od najmoćnijih vladara svoga doba na Balkanu. Vladislav je došao na presto Raške uz podršku tasta iz Bugarske, zbacivši svog starijeg brata Stefana Radoslava (1234. godine). Koristeći svoje veze u tazbini, Vladislav je uspeo da iz bugarske prestonice Trnovo, prenese u Srbiju, u manastir Mileševa, mošti svoga strica, Svetog Save. Arhiepiskop Sava se, naime, razboleo i umro 1226. godine prilikom posete dvoru u Trnovu, pa je na licu mesta bio i sahranjen. Međutim, nakon smrti moćnog tasta, Vladislav gubi podršku među srpskim plemstvom. Bio je primoran da preda vlast mlađem bratu - Urošu I. U braku sa Bugarkom Boleslavom, Vladislav je imao dva sina - župane Stefana i Desu, kao i jednu kći.

Jedna sestra Stefana Vladislava, odnosno kći Stefana Provovenčanog, čije ime nije poznato, bila je udata za bugarskog sevastokratora Aleksandra, brata cara Jovana Asena II. Njen sin, sevastokrator Kalojan, podigao je crkvu Bojanu blizu Sofije, sa čuvenim freksama iz 1259. godine. U natpisu ove crkve Kalojan pominje da je „unuk svetago Stevana kralja Srpskago“.

Bugarski carevi – „upola Srbi“

Jedna druga srpska princeza nepoznatog imena bila je majka bugarskog cara Konstantina, čiji se portret takođe nalazi u crkvi Bojana. Naime, kći velikog župana Stefana Nemanje (nepoznatog imena) bila je udata za bugarskog velikaša Tiha Asena. Njihov sin - odnosno Nemanjin unuk - koji se zvao Konstantin Tih Asen, bio je dve decenije bugarski car (1257-1277). U jednoj povelji Konstantina Tiha pominje se „sv. Simeon Nemanja, deda carstva mi“, a i vizantijski hroničari govore o njemu kao „upola Srbinu“. U Konstantinovo doba u Bugarsku su upali Mongoli i opustošili celu zemlju. Jednom prilikom je car Konstantin Tih pao sa konja i slomio nogu. To su iskoristili njegovi neprijatelji, pobunili se i ubili ga. Njegov sin Mihailo Asen nije uspeo da obezbedi očevo nasleđe, nego je i sam bio ubijen 1300. godine.

[caption id="attachment_34839" align="alignleft" width="196"] Kralj Dragutin[/caption]

Smrt Konstantina Tiha je imala i jednu posrednu posledicu na vlast u Srbiji. Nekoliko godina kasnije, srpski kralj Dragutin je u lovu takođe pao sa konja i slomio nogu. Protumačivši nezgodu kao Božiju kaznu i setivši se nesretne sudbine svog rođaka u Bugarskoj nakon loma noge, Dragutin je rešio da izbegne sličan kraj. Na saboru u Deževu, 1382. godine, dobrovoljno je ustupio vlast mlađem bratu Milutinu, zadržavši samo titulu kralja i neke oblasti na severu Srbije.

[caption id="attachment_35015" align="alignright" width="266"] Kralj Milutin[/caption]

I kralj Stefan Uroš II Milutin je, u nizu svojih bračnih veza (bio je oženjen najmanje pet puta, a možda i više), sklopio brak 1284. godine sa Anom, kćerkom cara Georgija I Tertera. Ovaj car je bio kumanskog porekla i vladao je u vreme slabljenja Bugarske kao regionalne sile. Izgubio je vlast 1292. godine. Nakon toga je do smrti (1308. godine) živeo na dvoru svoga sina - cara Teodora Svetislava. Kralj Milutin je promenio ženu čim su se promenili njegovi politički interesi. Nakon što je rešio da sklopi mir sa vizantijskim carem Andronikom II Paleologom, Milutin je 1299. godine oterao Bugarku Anu i oženio se sa carskom kćerkom - Simonidom, koja je tada imala samo osam godina. Ana Terter se u drugom braku udala za vizantijskog plemića Mihaila Duku.

Teodora Bugarka - majka cara Dušana

[caption id="attachment_42155" align="alignleft" width="200"] Kralj Stefan Dečanski[/caption]

Milutinov (verovatno vanbračni) sin i neželjeni naslednik Stefan Uroš III Dečanski (Milutin je, naime, presto namenio mlađem sinu Konstantinu, dok je starijeg sina - Dečanskog - pokušao da oslepi, nakon što je ovaj digao pobunu), bio je u prvom braku, oko 1293. godine, oženjen Teodorom, kćerkom bugarskog cara Smilca. Teodora je bila majka najmoćnijeg srpskog vladara - cara Dušana (umrla 1322. godine). Smilec, deda cara Dušana, bio je bugarski velikaš. Došao je na carski presto 1292. godine. Bio je oženjen kćerkom vizantijskog sevastokratora Konstanina Paleologa (brata vizantijskog cara Mihaila VIII Paleologa). Prema tome, car Dušan je posredstvom svoje babe, bugarske carice i vizantijske princeze, imao dodatni osnov da pretenduje na carski presto Vizantije. Stefan Dečanski i Teodora su, pored Dušana, imali još jednog sina - Dušicu, koji je umro mlad u Carigradu, u vreme progonstva njegovog oca Stefana Dečanskog.

I kćerka kralja Milutina - Ana (ili Neda) - bila je udata za bugarskog vladara - cara Mihaila Asena III Šišmana. Kao i većina bugarskih careva toga doba, Mihailo nije postao vladar 1323. godine po pravu nasledstva, nego silom i korišćenjem svog položaja gospodara Vidina. Osnovao je poslednju carsku dinastiju Bugarske. Brzo nakon stupanja na presto, slično kralju Milutinu, Mihailo Šišman se razveo od svoje supruge - Srpkinje, da bi se oženio jednom vizantijskom princezom. Kasnije je i zaratio sa Srbima, ali je u čuvenoj bici kod Velbužda, 1330. godine, izgubio i presto i glavu. Ovom bitkom, u kojoj se po ratničkim sposobnostima posebno istakao kraljev sin - Stefan Dušan, Srbija se potvrdila kao najznačajnija sila na Balkanu toga doba.

U „Kraljevstvu Slovena“ dubrovčanina Orbina, pripoveda se kako je „U bici bio ranjen i oboren s konja car Mihajlo. Ali pošto ga nisu tada prepoznali, kasnije ga je našao jedan srpski konjanik mežu onima koji su se zbog rana bili sklonili u šumu, gde su ležali na zemlji jer se nisu mogli maknuti s mesta. Kad je bio doveden pred kralja Stefana, ovaj mu je rekao da ga je pravedni sud božiji doveo do toga. Na to Bugarin ništa ne odgovori, već obrati pogled prema njemu, podigne prst prema nebu i reče: 'Neka se ispuni volja božja'. Izrekav to izdahne“.

Ubijenog Mihaila Šimana je kratkotrajno nasledio njegov i Anin/Nedin sin (odnosno unuk kralja Milutina) Jovan Stefan, koji je prethodno sa majkom živeo u izbeglištvu u Srbiji. Međutim, već nakon godinu dana, bugarska vlastela se pobunila, zbacila Jovana Stefana sa vlasti i dovela na presto njegovog rođaka Jovana Aleksandra. Jovan Stefan je sa majkom ponovo pobegao u Srbiju, a zatim dalje - u Dubrovnik, pa u Italiju, gde je i umro oko 1373. godine. Imao je dva brata - Šišmana i Mihaila. Njihova majka - Ana Nemanjić je duže živela u izgnanstvu u Dubrovniku (1337-1346). Njen sin Šišman je takođe umro u Dubrovniku, a sahranjen je u benediktinskoj opatiji, na Lokrumu.

Dušanova ljuba

[caption id="attachment_61714" align="alignright" width="225"] Car Dušan i carica Jelena[/caption]

Sledeću srpsko-bugarsku bračnu vezu sklopio je Stefan Uroš (IV) Dušan, nakon obaranja i ubistva svoga oca, Stefana Dečanskog. Kao vrlo praktičan čovek i vladar, nesklon sentimentalnostima, Dušan je „zaboravio“ na interese svog brata od tetke, bivšeg bugarskog cara Jovana Stefana. Umesto toga, odlučio je da popravi odnose sa istočnim srpskim susedima, pa je sklopio savez sa novim carem - Jovanom Aleksandrom, koji je došao na vlast iste godine kada i Stefan Dušan. U skladu sa običajima, ovaj savez je učvršćen brakom Stefana Dušana sa carevom sestrom - Jelenom, sklopljenim o Uskrs 1332. godine. Car Dušan je, prema tome, imao veoma bliske veze sa bugarskim vladarima: i majka i supruga su mu bile Bugarke. Tako se značaj bugarskih veza za Srbiju potvrđuje i u biografiji najmoćnijeg od srpskih srednjovekovnih vladara.

Carica Jelena je bila žena jakog karaktera. Pojavljuje se skoro redovno na freskama, dostojanstveno prikazana uz svog supruga, kralja, a kasnije cara, koji je očigledno za nju bio jako vezan. U jednom dubrovačkom pismu, pominje se „velika ljubav“ Dušanova prema Jeleni. Doduše, brak je prvih godina pomutila činjenica da Jelena nije mogla svom kraljevskom suprugu da rodi naslednika - što je bio glavni zadatak koji je imala svaka „snaha“ u vladarskoj porodici. Zapostavljanje ovog „zadatka“ povlačilo je za posledicu razvod. U jednom momentu, ovakva sudbina je zapretila i braku Dušana i Jelene. Naime, nakon pet godina čekanja, Dušan je izgubio strpljenje, pa je 1336. godine preko Dubrovnika otposlao emisare po Evropi, nebi li sebi pronašao novu mladu. Izbor je pao na princezu Elizabetu, devetnaestogodišnju nećaku austrijskog vojvode Otona i kćerku pokojnog nemačkog kralja Fridriha Lepog. Bračni pregovori su daleko odmakli, ali su nenadano i završeni. U jednoj austrijskoj hronici navodi se da je mlada princeza bila toliko užasnuta mogućnošću da se uda za „šizmatika“ (tj. pravoslavca), pa makar on bio i moćni kralj Srbije, da je pala u postelju i nedugo zatim umrla (oktobra 1336. godine). Možda razlog smrti austrijske princeze baš i nije ono što je zapisao katolički opat u svojoj hronici. No izgleda da je neuspeh ove zamisli imao povoljno dejstvo na veze između Dušana i Jelene. Naime, već naredne, 1337. godine, rođen je naslenik - poslednji od Nemanjića - mali Uroš (kasniji car Uroš).

Hrebeljanovići i Bugari

Nakon Dušanovog krunisanja za cara „Romeja i Srba“, Jelena postaje carica (1345. godine). Jelenin brat Jovan Asen, koji je živeo na srpskom dvoru, istovremeno je proglašen za despota što je, prema vizantijskom carskom ceremonijalu, bila titula odmah ispod carske, koju su dobijali najbliži carevi srodnici (drugi despot je postao Dušanov polubrat Simeon). Nakon Dušanove smrti (1355. godine), carica Jelena je vladala jednim delom teritorije Srpskog carstva, oko grada Sera. Uskoro se zamonašila, uzevši manastirsko ime Jelisaveta (oko 1359. godine). Jelena je, izgleda, posredovala u ženidbi svoga sina, cara Uroša. Sina je 1360. godine oženila vlaškom princezom Anom, svastikom bugarskog naslednika prestola, cara Jovana Stracimira. Tako je i poslednji Nemanjić sklopio brak koji je bar delimično bio posledica bugarskih veza.

Jelena je živela je dovoljno dugo da doživi raspad moćne države koju nejaki Uroš, nije bio u stanju da održi. Umrla je 7. novembra 1374. godine kao velikoshimnica Jevgenija. Njen brat, despot Jovan Komnen Asen, umro je pre nje, oko 1363. godine. Upravljao je gradovima Albanije: Valona, Kanina, Berat. Jovanova kći Komnina, bila je udata za Zetskog vladara Balšu II Balšića.

I sledeća dinastija srpskih vladara - porodica kneza Lazara Hrebeljanovića - uspostavila je bliske odnose sa bugarskim carevima. Kći kneza Lazara i kneginje Milice po imenu Draginja (ili Dragana) udala se, oko 1386. godine, za cara Jovana Šišmana, poslednjeg bugarskog vladara u Trnovu. Posle osvajanja Trnova, Jovan Šišman je postao turski vazal. Poginuo je ratujući u turskoj vojsci protiv vlaškog vojvode, u poznatoj bici na Rovinama (1395), u kojoj su našli smrt i dva znamenita srpska velikaša: kralj Marko („Marko Kraljević“) i gospodin Konstantin Dragaš. Car Jovan Šišman i Draginja su imali više dece: Aleksandra, Fružina, Keracu, Asena. Njihov sin Aleksandar je odveden u Malu Aziju, gde je primio islam i dobio od sultana Bajazita I jednu oblast na Crnom Moru. Kasnije je bio upravnik Smirne. Poginuo je 1418. godine u ustanku neke islamske sekte. Tako se, pod dalekim azijskim nebom, setno završila priča o potomstvu iz bugarsko-srpskih vladarskih brakova.

The post Porodične veze Nemanjića sa carevima Bugarske appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Karadnik, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Karadnik je poljsko selo; leži u kotlinskom dnu u plitkoj dolini jednog povremenog potoka, izduženu u pravcu severozapad-jugoistok. Okolna naselja su: Donji Vrtogoš, Srpska Kuća, Laprdince i druga.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara. Dalje od sela izbijaju manji izvori: Ćutuk, Bara i Vakelejska Češma.

Zemlje i šume.

Oko naselja su ovi potesi: Morava, Smolnica, Rosulja, Preko Jasen, Gradište, Lozje i Jašanski Dol.

Tip sela.

Kao i dolina u kojoj leži, tako je i selo Karadnik izduženo. Levo od potoka leži Dolčinska a desno Teraćevska Mahala.

Karadnik je 1951. godina imao 63 domaćinstva.

Postanak sela i starine.

Jugoistočno od Karadnika, na granici sa Donjim Vrtogošem, leži malo uzvišenje Gradište. Ono je levo od Južne Morave, na mestu podesnom za odbranu. Tu je postojalo utvrđenje. Na Gradištu su danas njive u kojima meštani izoravaju kamen, „tugli“ i mestimično se nalaze stari grobovi, položaja istok-zapad. Na potesu Kusi Dol, jugozapadno od sela, postoji crkvište – poznaju se slabi ostaci od zidova.

Kada je osnovano današnje selo ne može se tačno utvrditi. U tradiciji se navodi da su osnivači sela bile „tri kuće“; od njih su se namnožili današnji rodovi: Deda Trajkovi, Jocini i Taraćevci. Ostali rodovi došli su u osnovano naselje. Stanovnici Karadnika za vreme Turaka živeli su na svojoj zemlji. Po oslobođenju 1912. godine od pojedinih gradskih Turaka meštani su kupovali plodnu zemlju pored Južne Morave čime je seoski atar proširen.

Groblje leži severozapadno pored sela.

Seoska slava je Spasovdan, a „zavet Sredoposnica“ u martu.

Do 1912. godine u Karadniku je bilo Cigana muslimana. Oni su se iselili u Bujanovac.

Poreklo stanovništva.

U Karadniku su ovi rodovi:

-Deda Trajkovi, Đurđic, su osnivači sela. Ne zna se odakle su doseljeni. Jedna njihova grana zove se:

-Đorđijini.

-Jocini, Sv. Alimpije Stolpnik, su takođe osnivači sela. Ne znaju za svoje poreklo.

-Taraćevci, Sv. Alimpije Stolpnik, takođe spadaju u osnivače sela. Ne znaju za svoje poreklo.

-Kačarci, Velika Gospojina, su se doselili za vreme Turaka iz Radovnice u Gornjoj Pčinji.

-Kirci, Sv. Alimpje Stolpnik, su doseljeni za vreme Turaka iz nekog sela u Gornjoj Pčinji. Mlađa su im prezimena:

-Bakalejci i Torbeši. Bakalejci slave Aranđelovdan, slavu nekog „prizetka“.

-Deda Musini, Đurđic. Rod je osnovao deda Musa, doseljen iz susednog Laprdinca. Tamo su im rođaci Leštarci, Masinci i drugi. Za pomenutog Musu se priča da je „bio junak čovek“. Pripadnici ovog roda sačuvali su neke njive na planini iznad Laprdinca.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Karadnik (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Lopardince (po knjizi Laprdince), opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo leži na dodiru planinske padine na zapadu i kotlinske ravni na istoku. Povoljna privredna odlika gornjeg položaja je u tome što se na padini nalazi paša a u niziji su njive.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara, dubokih od 6 do 18 metara.

Zemlje i šume.

Oko Lopardinaca su potesi pod pašom: Gola Glava,, Vršnik, Kozarnik i Bačevina; pod kulturama: Rosulje, Grdelj, Poprdljivica, Barica, Kučajina, Trnica, Selište, Presveta, Srednji Rid i Skok (vinogradi).

Tip sela.

Selo je zbijenog tipa. Deli se na četiri mahale: Dželapska, Dogandžiska, Rajkovska i Aljačinska.

Lopardince je 1951. godine imalo 113 domova a pre 90 godina  selo je imalo 50 kuća.

Postanak sela, starine i prošlost.

Lopardince je staro srpsko selo. To se vidi iz jednog istorijskog izvora u kome je naselje označeno kao Laprdinci. Njega je 28. maja 1380. godine Konstantin Dejanović proložio Hilendaru. U tradiciji se navodi da si Lopardince preseljavalo dva puta. Najpre je bilo na Selištu (sada potes na granici sa Rakovcem). Odatle se pomerilo „zbog čume“ na mesto Skok, koje je neposredno pod planinom, nedalleko od sadašnjeg sela.. Tamo se stanovnicima „gadina pravila pakost“ pa su se zbog toga „pretumbali“ na današnje mesto. Prelaz sa Skoka na današnje mesto izvršen je pre oko 150 godina. Sa Skoka u Lopardince su došle tri porodice od kojih potiču današnji rodovi; Garci, Dželepinci i Dogandžici.

Iznad Lopardinca je crkva posvećena Sv. Arhanđelu letnjem. To je „starovremski“ hram pokriven kamenim pločama. Na brdu iznad sela potok je otkopavao zemljane ćupove (svaki „vata oko 300 kila“) i crepove. Kod sadašnje crkve meštani su nalazili stari novac „sa likovima“.

Groblje je u sredini sela.

U Lopardincu je osnovan čiflik Husejin-paša iz Vranja. On je kupio nešto zemlje od meštana „za 60 para po šiniku“. Posle se čiflik postepeno povećavao; gladnih godina meštani su se zaduživali kod čiflik-sahibije i on im je zbog duga oduzimao najbolje njive. Ipak, veći deo atara ostao je kao „svojinska zemlja“. Meštani veruju da je Husejin-paša ostavio sinove Ramiz-bega, Ata-bega („od kuče bil beter“), Sulejman-bega i kćer Adilj-anamu. Čiflik u Lopardincu pripao je Anami. Ona je do 1878. godine živela u Vranju a onda se naselila u susedni Rakovac. Čiflik u Lopardincu postojao je do 1912. godine. Do tada su Srbi radili na čiflik-sahibijskoj i svojoj zemlji. Čiflijska kula i ambar bili su kod sadašnje osnovne škole. Ćaja u poljjaci na čifliku su bili Arbanasi.

Poreklo stanovništva.

U Lopardicnu su ovi srpski rodovi:

-Graci, Đurđic, su došli sa selišta Skok. Moguće je da su starinci.

-Dželepovci, Đurđic, su stari rod. I oni su došli iz selišta Skok. Moguće je da su starinci. Jedna grana poznata je pod prezimenom:

-Popčini.

-Dogandžici, Đurđic, su stari seoski rod. Moge će je da su starinci, Došli su iz selišta Skok. Dogandžici su do 1842. godine su bili povlašćeni u plaćanju danka i davanja desetka jer su bili „sokolari“.

-Masinci, Belinci, Kušinci i Leštarci – svi slave Đurđic, su ranije bili jedna rod („bili na jedan oganj“). Smatraju se da su starinci.

-Rajkovci, Nikoljdan, su doseljeni „negde sa Kosova“. Ovde su došli posle prethodnih rodova.

-Džolci, Aranđelovdan, su se doselili pre oko 80 godina iz Gornje Morave.

-Stamenkovići, Nikoljdan. Doselio se ded današnjih stanovnika iz Turije. Tamo si bili starinci.

-Mučini, Aranđelovdan, su se doselili za vreme Turaka iz susednog Gornjeg Vrtogoša. Tamo su pripadali rodu Mutavdžici, čije je dalje poreklo nepoznato.

Cigani-Romi:

-Zeka je došao pre četiri godine iz Muhovca – Novobrdska Kriva Reka. Ovde je kovač. Ranije su pokušavali da se nasele u Lopardince i neki drugi Cigani-Romi ali su ih meštani sprečavali paleći im noću kolibe.

Iseljenici.

-Rajkinci, Dogandžici, Leštarci i Dželepovci – po jedna porodcia se iselila u Bujanovac.

-Leštarci, ima ih iseljenih u Vranju i Dobroševu.

-Milići su se iselili u Mali Trnovac 1913. godine.

-Cvetkovići u se iselili u  susedni Veliki Trnovac.

-Deda Musinci su se iselili u susedni Karadnik.

-Neknjorci su se iselili u vranjsko selo Stropsko.

-Mane je prešao u Sobino kod Vranja.

-Milenkovci su se iselili u susedni Rakovac.

-Prizetkovi su se iselili u Bogdanovac.

-Pročkovi, Manići i Tošići živeu Vranju.

-Jovinci su se iselili u Bilince kod Gnjilana. Tamo ih je odveo Kumbaradžija-beg.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Lopardince (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Rakovac, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo je blizu Bujanovca; leži u kotlinskom dnu sa obe strane Rakovačkog Potoka, leve pritoke Južne Morave.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara i jednog izvora-kladenca. Svaka kuća ima svoj bunar dubine od 6 do 15 metara. Na seoskom ataru izbijaju dva termalna vrela – Turski i Kavurski Izvor.

Zemlje i šume.

Topografski naziva potesa su: Rosulja, Lokva, Brod, Šavrljike, Brestike, Preko Morave, Vrelo, Šamak, Grčka, Zajednica, Lešanske Livade, Kalkavanica, Trban, Pašalak (ranije paša, sada njive), Selište, Kućište i Ćurkov Vir.

Tip sela.

Kuće u selu su zbijene i mahale čine zasebne grupe, koje su jedna pored druge – blizu poređane. Levo o d Rakovačkog Potoka je Ješanska Mahala; desno od istog potoka su Donja, Srednja i Ćikanska Mahala.

Rakovac je 1951. godine imao ukupno 114 domaćinstava.

Postanak sela i prošlost.

Postoji predanje da je selo najpre ležalo na Selištu – na granici pema Lopardincu. Potom se preselilo na Kućište i najzad prešlo na današnje mesto. Preseljavanje se vršilo zbog epidemije kuge. Kada su meštani prešli na današnji položaj kuga je prestala. Na Selištu i Kućištu su danas njive.

Današnje naselje postalo je spajanjem dvaju sela. Jedno selo je bilo pravi Rakovac; ležalo je desno od Rakovačkog Portoka. Drugo selo se zvalo Ješance i ono je ležalo levo od istog potoka. Spajanje ovih sela izvršeno je 1912. godine. Nekada je Ješance imalo više kuća od Rakovca ali se stanovništvo Ješanca umanjilo zbog kužne epidemije (zaoravali ga crnim volovima blizancima). Posle toga Ješance nije nikada imalo više od 20 domova („jedna kuća ako se prida, druga se poništi“).

Od prve polovine XIX veka do 1912. godine Rakovac je bio čiflik-sahibijsko naselje („niko nije imao svojinu“). Čiflik je osnovao Husejin-paša iz Vranja; on je na prevaru uzeo zemlju koja je do tada pripadala Srbima. Posle smrti pomenutog paše ostali su njegovi naslednici. Godine 1878. iz Vranja su se doselili u Rakovac čiflik-sahibije Adilj-anama, ćerka Husejin-paše, i njen zet Kamber-efencija. Oko 30 srpskih kuća radilo je na imanju aname a isto toliko kuća radilo je na imanju efendije. Od čifčinstva Rakovac se oslobodio posle turske vladavine; nešto zemlje podelila je agrarna reforma a drugi je otkuljen. Prodavao ga  Ćemal-beg naseljen u Tetovu, sin pomenutog Kamber-efendije. Jedan šinik meštani su plaćali po „42 banke“.

Čifčinstvo se nije protezalo jedino na današnju mahalu Ješance. Ta zemlja nije bila počifličena jer nije bila dovoljno plodna – zemlja je smolnica.

U Rakovcu postoji crkva Sv. Petke građena 1848. godine. Pre toga je na tom mestu bila stara crkvica.

Crkva i selo slave Petkovdan. Do 1912. godine mahala Ješance, pošto je bila zasebno selo, je imalo zasebnu slavu, Sv. Rusu.

Pokraj puta između Rakovca i Bujanovca ranije se poznavalo „latinsko groblje“.

Poreklo stanovništva.

Stanoništvo Rakovca većim delom je starinačko a manjim delom doseljeno.

U pravom Rakovcu žive ovi rodovi:

-Deda Mitrinci, Aranđelovdan, su starinci.

-Markovci, Ćurčici, Janjinci, Kozinci, Veljkovci i Bogisinci - svi slave Nikoljdan, su nekada činili jedan rod. Smatraju se da su starinci.

-Pućinci, Đokovci i Bibolarci – slave Mitrovdan. Ranije sučinili jdna rod. Kažu da su starinci.

-Magdinci, Sv. Alimpije Stolpnik, su stari seoski rod. Prezime su dobili po nekoj baba Magdi.

-Trnavci, Nikoljdan, potiču od braće Krste i Nake. Došli su oko sredine XIX iz Trnave kod Preševa. Pomenuto selo je 1912. godine zatečeno kao arbanaško selo. Stanko, 70 godina – Naka, koji s doselio sa bratom.

-Milenkovi, Aranđelovdan, potiču od „prizetka“ koji je došao iz Lopadrdinca.

-Đokini, Nikoljdan. Rod je osnovao predak doseljen iz Gornjeg Neradovca, koga su doveli kao dete.

-Anđelkovi potiču od domazeta; on je došao iz Crnovca u Gornjoj Pčinji. Slave Aranđelovdan po ocu i Sv. Alimpija Stolpnika po majci.

-Popovci, Nikoljdan, su se doselili 1912. godine iz Gornje Mezdraje u Gornjoj Pčinji. Osnivač roda je u Rakovac došao kao sveštenik.

U Ješanskoj mahali su rodovi:

-Buđbarci, Zrničiki i Magarčiki – slave Sv.Petku, su ranije činili jedna rod. Oni su starinci.

-Vlainci, Vavedenje, su starinci.

-Mirčini, Nikoljdan, su poreklom iz Velikog Trnovca, koji je 1912. godine zatečen kao arbanaško naselje. Rod je osnovao predak Jovan; on se rodio i neko vreme živeo u Velikom Trnovcu odakle se doselio pre 70 godina. Stojan, 40 godina – Zafuir – Jovan. Iz Velikog Trnovca su „pobegli od Turci“.

Iseljeni stanovnici:

-Ćurčici, dve porodice su se iselile u Vranje.

-Vlainci, dve porodice se iselile u Ribnik kod Gnjlana.

-Ješanički su posle 1878. godine prešli u susedni Gornji Vrtogoš.

-Rakovčani su se iselili u Gornji Vrtogoš.

-Đokovci su se iselili u susedni Davidovac.

-Kozije su se iselili u Biljaču kod Preševa.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Rakovac (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Društvo srpskih rodoslovaca „Poreklo“ pokrenulo je 14. septembra 2012. godine Srpski DNK projekat, jedinstven poduhvat iz oblasti genetičke genealogije na našim prostorima. Obeležavajući taj datum, a u saradnji sa našim prijateljima iz beogradskog DNK centra za genetiku, organizovaćemo DNK testiranje pod veoma povoljnim uslovima. 

Cena testiranja povodom "Srpskog DNK dana" biće 6.000 dinara (redovna cena je 13.000 dinara). Uz ovaj iznos biće potrebno uplatiti i najmanje 500 dinara donacije za Srpski DNK projekat.

Reč je testiranju kojim se utvrđuje praporeklo po muškoj liniji,  tj. po Y-DNK hromozomu, što znači da se mogu testirati samo muškarci (nažalost, naše laboratorije još nisu u mogućnosti da rade i tzv. mt-DNK testiranja, tj. da utvrđuju praporeklo po ženskoj liniji, pa iz tog razloga nije moguće da se testiraju i osobe ženskog pola).

DNK testiranje će moći da se obavi 14. septembra 2016. u DNK centru za genetiku (www.dnk.rs), Svetozara Ćorovića 10 (ugao sa Vladetinom) od 9.00 do 19.00 časova. Oni koji nisu iz Beograda moći će da pošalju uzorak poštom, tako da on stigne na napred pomenutu adresu u periodu od 12. do 16. septembra 2016.

Testiranje je bezbolno i obavlja se tako što se sa štapićem za bukalni bris uzme uzorak utrljavaljem štapića po unutrašnjoj strani obraza (http://www.dnk.rs/Bukalni-bris).

Dobija se rezultat na 23 markera, što je dovoljno da se odredi pripadnost određenoj haplogrupi i utvrdi srodstvo sa dosad testiranim pojedincima.

Prijave za testiranje šaljite na dnk@poreklo.rs sa naznakom: Prijava za testiranje za Svetski DNK dan. Po prijemu prijave dobićete sve neophodne instrukcije za dalje korake.

Napominjemo da članovi Društva srpskih rodoslovaca "Poreklo" (sa plaćenom članarinom za 2016. godinu) imaju pravo da predlože do tri kandidata za testiranje, a oni će biti oslobođeni obaveze uplate donacije za Srpski DNK projekat.

Rezultati će biti objavljeni u tabeli Srpskog DNK projekta, uz analize i diskusije na našem forumu.

Prijave za testiranje primamo do 13. septembra 2016.

Požurite!

The post Saznajte svoje praporeklo na Srpski DNK dan 14. septembra. Cena testiranja je 6.000 dinara, dvostruko niža od redovne appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Veliki Trnovac, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo leži na dodiru planinske padine na zapadu i kotlinske ravni na istoku. Preko velikog Trnovca vodi važan karavanski put pravca istok-zapad. Sa ovim putem u Velikom Trnovcu se ukršta put pravca sever-jug. Ovom selu su najbliža naselja: Turija, Mali Trnovac, Bujanovac i Lopardince.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara dubokih od 3 do 10 metara. Na ataru izbijaju slabi izvori; Češma Arđačit, Češma Šerifit, Češma Džamijas itd.

Zemlje i šume.

Po granici atara se nalaze ovi potesi: Guri Bard, Ravša Trnovas, Mulini Osmani, Svinjski Potok, Vori Muratit, Guri Fildžani, Lukovs, Proni Amidit, Proni Osmanit, Ula Rakovcas, Prte Moraves (Preko Morave), Lužec i Češma Turies. Unutrašnji delovi atara ispod sela su: Roslja, Zalina, Fraše, Kaldrma, Šavarina, Gregza, Bunari Avdas, Lugi (Lug), Konopljište, Zali Avmitet (Avmetov Pesak), Zadina, Lužec, Božana i Vranjski Put. Potesi na planini iznad sela: Ravša Made, Krš, Gradište, Aznište, Blato, Popče, Šavarina, Zabel, Crni Dol, Bumbala i Beli Kamen.

Tip sela.

Veliki Trnovac je selo zbijenog tipa. Kuće su grupisane u 11 mahala: Zovu se: Strukarska, Trupska, Toljska, Džaferska, Kalska,Čavdarska, Selanagina, Terzinska, Adži-Musinska, Gaška i Ciganska. Prvi 10 mahala po stanovništvu su arbanaške. Pored pojedinih Albanaca žive i malobrojni Srbi – kojih nema u Strukarskoj, Terziskoj i Adži-Musinoj Mahali.

Ukupno Veliki Trnovac ima 564 domaćinstava – podatak iz 1951 godine. Ovo je najveće selo u Vranjskoj Kotlini

Postanak sela, starine i prošlost.

Oko dva kilometra severozapadno od sela u dolini Trnovske Reke – blizu rudnika „Antimon“ – je uzvišenje Gradište (581 m). Na vrhu ovog uzvišenja poznaje se kružni zid u ruševinama. Tu je bio „rimski grad“. Današnji meštani na Gradištu često puta nalaze i „stari rimski novac. U podnožju uzvišenja vide se stari gribovi, zidine raznih zgrada i parčad zemljanog posuđa. U nekim grobovima pronađen je nakit. Za njih se u narodu misli da su pripadali bogatijim stanovnicima. Grobovi bez nakita smatraju se robovskim. Meštani, dalje, pričaju da je u podnožju Gradišta nekada bio trg za okolna naselja.

Aznište je mesto udaljeno kilometar zapadno od sela. Na ovom mestu ima tragova porušenih zidova.

Veliki Trnovac spada u stara naselja Vranjske Kotline. Godine 1400. ćesar Uglješa priložio ga je Hilendaru. Ranije je Veliki Trnovac bio srpsko-hrišćansko naselje. Muslimanski Arbanasi, koji su se doseljavali od druge polovine XVIII , isterali su Srbe. Od starih iseljenih srpskih rodova zna se za:

-Pomakovci su se iselili u Biljaču kod Preševa u drugoj polovini  XIX veka.

-Terzijanci, nije poznato gde su se iselili.

-Mirčini su se iselili u Rakovac pre 70 godina.

-Šerbedžici i Bajadžici su se iselili u Donji Vrgotoš.

Današnji Arbanasi  navode da je devet srpskih porodica iseljeno u Bujanovac. Broj iseljenih Srba je uopšte veliki, ali se taj broj ne može pouzdano utvrditi. Veliki Trnovac je 1912. godine je zatečen kao muslimansko-arbanaško selo. Imalo je nešto malo muslimanskih Cigana.

U gornjem delu Velikog Trnovca do 1935. godine bile su ruševine stare crkve. Oko nje su postojali stari srpski grobovi. Posle iseljavanja Srba Arbanasi su rasturili vidne znakove hrama i groblja. Pomenute godine na tom mestu je sagrađena nova crkva posevećena Caru Konstantinu i Carici Jeleni.

Drugo crkvište postoji u sadašnjoj arbanaškoj Strukarskoj Mahali.

Od današnjih Arbanasa u Veliki Trnovac najpre su došli pre oko 170 godina preci od četiri njihova roda, i to od rodova: Trup, Strukar, Gaš i Terzi. Posle njih doseljavali su se ostali arbanaški rodovi. Veliki Trnovac danas ima tri veoma zapuštena groblja; arbanaško, srpsko i cigansko. Za potrebe muslimana postoje dve džamije. Džamija u Strukarskoj Mahali i građena je pre 46 godina. U selu se nalaze dve tekije. Njih su sagradili preci arbanaškog derviškog roda Adži Musa.

U blizini Velikog Trnovca 1878. godine je povučena granica između Srbije i Turske. Tada je turska vlast, kako se kazuje, htela ovo naselje da proglasi varošicom, da odredi nedeljni pijačni dan i da sagradi kasarne. Seoski Arbanasi, „koji su bili silni“, to nisu dozvolili. Zbog toga je za varošicu proglašeno susedno naselje Bujanovac.

Sastav i poreklo stanovništva.

Sada u Velikom Trnovcu žive: Arbanasi u 477 kuća, Cigani (79) i Srbi (14). Po vremenu doseljavanja najstariji su Arbanasi, potom Cigani-Romi pa Srbi. Srbi su se doselili posle 1912. godine.

Arbanaški rodovi:

-Trup (Rustanovit, Abdičikolar i Fetovit). Poreklom su od fisa šalja uSevernoj Albaniji. Rodovsko prezime dobili su po selu u starini. U Veliki Trnovac doselio se osnivač roda Kolj, koji je bio katolik. Njegovi sinovi su postali muslimani. Ovde žive preko 170 godina. Muarem, 25 godina – Isa – Kadrija – Ajdin – Abdi – Džik – Asan – Kolj.

-Strukari (Muhovit, Ahmetovit i Muaremovit). Potiču od tri brata doseljena od severnoarbanaškog fisa Krue Zi, odnosno od njegovog bratstva Bitič. Osnivači roda su bili braća Mijo, Avmet i Murat. Ovde žive od pre 170 godina. Na putu iz Malesije Strukari su se zadržavali nekoliko godina kao kriptokatolici u krivorečkom selu Mučivorcu (i tamo ima Arbanasa istog fisa). Od roda Strukari ima ogranaka u Vaksincu kod Kumanova i u Blacu kod Kačanika.

-Gaš (Nukadar, Lešovit, Ćorovinje, Hodžalar, Zekovit i Imovit). Poreklom su fisa Gaš u Severnoj Albaniji, oblast Malesije. Došli su kada i prednji rodovi. Imaju rodovskih ogranaka u susednoj Turiji i u Samoljici kod Preševa (Trnovci).

-Terzi (Rašitovit, Ibraimovit, Alitovit i Musliovit). Potiču od četiri brata. Došli su iz Severne Albanije kada i prethodni rodovi. Pripadaju fisu Kilmen.

-Adži Musa (Dervišalar, Karakanci, Šelarci, Gogolarci, Usalar, Kičikolar i Čarci). Poreklom su od fisa Tsač u Severnoj Arbaniji. Ovo je derviški rod. Doseljeni su posle prednjih rodova.

-Džafer su poreklom iz Severne Albanije. Oni su od fisa Krasnić.

-Tolj su poreklom od fisa Beriš u Severnoj Albaniji (Malesija). Doseljeni su posle prednjih rodova.

-Čavdar (Šabanit, Ukovit i Čavdar). Poreklom su od fisa Kastrat u okolini Skadra.

-Selman Aga (Tairalar, Leka i Ametovit). Porekom su od fisa Beriš u Severnoj Arbaniji (iz Dukađina). Rodovsko poreklo dobili su po nekom poznatom pretku Selman-agi.

-Kal (Idrizovit i Kalo). Poreklom su iz Dukađina u Severnoj Albaniji.

-Dželadinovit, Abazovit, Asanovit i Osmanovit, su došli kao muhadžiri iz Srbije 1878. godine. Dalje poreklo im je u Severnoj Arbaniji.

Cigani-Romi.

40 ciganski kuća računaju se u stare doseljenike. Dele se na rodove:

-Šaćirovi, Murtezovi, Memetovi, Alijiji i dr. Ostali rodovi doseljeni su u novije vreme preko okolnih naselja.

-Saitovi i Arifovi su doseljeni iz Mučivorca (Kriva Reka) i, ali bez pominjanja prezimena osim jednog,  4 kuće iz Ogošta, 5 kuća iz Gornje Šipanšice, 10 kuća iz Lučana, 9 kuća iz Biljače kod Preševa (Ametovci, doselio se njihov ded) i 3 kuće iz Preševa.

Ove porodice su ranije živele u spordnim zgradama pojednih Arbanasa. Sada svi Cigani-Romi imaju svoje male prizemne kuće; nalaze se u Ciganskoj Mahali. Cigani rade kao sluge i napolitačari. Samo tri porodice imaju nešto svoje zemlje.

Srpski rodovi.

-Stošići, Nikoljdan, su se doselili 1912. godine iz Donjeg Pavlovca kod Vranja.

-Nikolići, Nikoljdan, su doseljeni 1920. godine iz Milovojca kod Vranja.

-Filipovići, Aranđelovdan, su doseljeni 1925. godine iz Toplaca nedaleko od Vranja. Tamo su pripadali starinačkom rodu Čifčici.

-Bogdanovići, Aranđelovdan i Stankovići prvi, Nikoljdan, su došli 1925. godine iz planinskog sela Belanovca kod Vladičinog Hana. Dalje poreklo im je iz okoline Ćustedila.

-Nikolići drugi, Aranđelovdan, su se doselili 1932. godine iz Jovca kod Vladičinog Hana.

-Nikolići treći, Nikoljdan, su doseljeni 1934. godine iz planinskog sela Ostrovice kod Vladičinog Hana. Tamo si pripadali velikom rodu Kovačevci. Dalje poreklo im je iz Ljubate kod Bosiljgrada.

-Stankovići drugi, Nikoljdan, su došli 1934. godine iz Moštanice kod Vranja. Tamo imaju rođake (Marčinci).

-Cvetkovići, Nikoljdan, su se doselili 1939. godine iz susednog Lopardinca. Osnivač roda u Velikom Trnovcu bio je kolar. U Lopardincu su pripadali rodu Rajkovci, čije je poreklo sa Kosova.

-Krstići, Sv. Bogorodica, su doseljeni iz Belog Brega kod Vranja. Tamo su pripadali rodu Krstinci: dalje poreklo im je iz Bujanovca,

-Minići, Sv. Bogorodica, su došli iz Bujanovca.

Pomenuti srpski rodovi su se naseljavali na kupljena imanja od pojedinih iseljenih Arbanasa.

Iseljenici.

Iseljeni Srbi supomenuti u odeljku o starinama i prošlosti sela.

Arbanasi:

-Strukaar, posle 1912. godine odseljeno je 28 domova u Tursku i 5 domova u Bijeljinu u Bosni.

-Trup, 25 domova se iselilo u Tursku.

-Kal, 6 porodica se iselilo u Tursku.

-Gaš, jedna porodica se iselila u Tiranu.

-Tolj i Džafer imaju iseljene porodice u Tursku.

Tri ciganske porodice su se iselile u Skopsko Polje.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Veliki Trnovac (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Mali Trnovac, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Mali Trnovac leži severozapadno od Velikog Trnovca na masivu planine Karpine, na desnoj padini doline potoka Proni Kiša. Mali Trnovac zahvata prostor na tromeđi Vranjske Kotline, Novobrdske Krive Reke i Gornje Morave.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće sa jednog izvora i iz bunara. Na izvoru „toče vodu“ stanovnici 18 domova. Dubina bunara je od 4 do 17 metara. Oko 800 metara severno od sela izbija izvor Lukovac.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi za potese su: Beli Kamen, Devojačka Čuka, Lukovac, Zabel, Osmanova Njiva, Proni Kiša (Crkveni Potok) i Muratov Grob.

Tip sela.

Mali Trnovac je izduženo naselje pravca zapad-istok. Sredinom sela vodi ulica oko koje su dva niza kuća a severno od sela na  800 metara postoji grupa od 6 kuća. Taj deo naselja se zove Lukovac.

Mali Trnovac je 1951. godine imao 42 domaćinstava.

Postanak sela, prošlost i starine.

Na mestu gde leži Mali Trnovac ranije je postojalo staro srpsko selo sa oko 40 domova. Ti su se Srbi raselili i satrli nakon doseljavanja Arbanasa u Veliki Trnovac i druga okolna naselja – krajem XVIII i početkom XIX veka. Od iseljenih starih srpskih porodica znaju se:

-Dejanci, Ristini, Žabarci, Arnautovci i Đurinci. Svi oni žive u selu Jablanici pokraj manastira Prohor Pčinjski – Gornja Pčinja. Tamo su se iselili polovinom XIX veka.

Kada su se Srbi rasturili iz naselja, onda je zemljište Malog Trnovca pretvoreno u pašu. Na pomenutoj paši leti su boravili u stočarskim kućama (bačilima) Arbanasi iz nižeg sela Velikog Trnovca. Tako je bilo uglavnom tokom XIX i početkom XX veka, do 1908. godine. Pomenute godine zemlju raseljenog Malog Trnovca turska državna vlast podelila je bosanskim muhadžirima (28 kuća). Oni su obnovili naselje da be se 1912. godine muhadžiri povukli sa turskom vojskom i tada je naša država naselila Srbe u Mali Trnovac iz pojedinih sela Vranjskog Pomoravlja i Gornje Pčinje. Mali Trnovac nisu ostavljali na miru u oba svetska rata Arbanasi iz okolnih sela. Od 1915. do 1918.  i 1944. godine Srbi su silom iseljavani pa opet vraćani kada su ratovi prestajali. Na mesto iseljenih srpskih porodica tada su dolazili da žive Arbanasi iz Kameničkog sreza i neki iz Velikog Trnovca.

Da je na mestu Malog Trnovca postojalo staro srpsko selo vidi se i po starinama. U zapadnom delu naselja, pored ivičnih kuća, postoje ruševine od crkve (misli se Sv. Petka). Stanje ruševina je takvo da se jasno vidi kakva je bila osnova crkve, kolike su joj dimenzije i kako je građena. Crkva je orijentovana u pravcu istok-zapad. Dužina joj iznosi oko 7 a širina oko 4 metra. Za izradu zidova upotrebljavani su kamen, ciglu i malter. Tragovi od starine primećuju se u mestu Lukovac. Tamo se meštani iskopavali stare grobove i zidove od kuća. Stari grobovi su mestmično izoravani i u njivama, koje leže oko glavnog seoskog dela, kao i u samom naselju. Pravac grobova je istok-zapad.

Groblje današnjih meštana je kod pomenute crkvine. Ono je većim delom razoreno od Arbanasa 1944. godine.

Seoska slava je prvog petka posle Duhova (Beli Petak).

Poreklo stanovništva.

U Malom Trnovcu žive Srbi. Njihovi rodovi su:

-Trandafilovići, Aranđelovdan, su doseljeni 1013. godine iz Ćukovca kod Vranja. Tamo su se zvali Garvanci. Dalje poreklo im je iz Dukata kod Bisiljgrada.

-Simonovići ili Satanci, Aranđelovdan, su doseljeni 1913. godine iz Šapranca u Gornjoj Pčinji.

-Dimitrijevići, Mitrovdan, su doseljeni 1913. godine iz Prvoneka.

-Stajići, Aranđelovdan, siu doseljeni 1913. godine iz Slivnice. I tamo su bili odnekuda doseljeni.

-Milići, Sv. Alipmije Stolpnik, su doseljeni 1913. godine iz Lopardinca.

-Stojkovići, Vavedenje, su doseljeni 1913. godine iz Prvoneka.

-Kalajdžici, Aranđelovdan, su doseljeni 1913. godine iz Marganca u Gornjoj Pčinji.

-Pešići, Aranđelovdan, su doseljeni 1913. godine iz Slivnice.

-Stošići, Aranđelovdan, su doseljeni 1913. godine iz Nastavaca. Tamo imaju rođake doseljenih iz Retkocerja u Jablanici.

-Maginci, Aranđelovdan, su doseljeni 1913. godine iz Slivnice.

-Bandinci, Nikoljdan, su doseljeni 1913. godine iz Prvoneka.

-Stamenkovići-Kačamakovi, Nikoljdan, su doseljeni 1920. Godine iz Velokog Buštranja.

-Stankovići, Nikoljdan, su došli iste godine i iz istog sela kada i prethodni.

-Đorđevići, Nikoljodan, vreme i mesto doseljenja kao kod dva prednja roda.

-Mitići, Nikoljdan, sve isto kao i kod prethodnih rodova.

-Tasići, Aranđelovdan, su došli 1920. godine iz Donjeg Trebišnja. Tamo su pripadali rodu Šatkini.

-Slavkovići-Bugarčiki, Aranđelovdan, su doseljeni 1920. godine iz Ljubate kod Bosiljgrada. Kratko vreme su živeli u Velikom Rajincu kod Preševa. Iz Ljubate su pobegli od bugarskih komita.

-Stankovići prvi, Velika Gospojina, su doseljeni 1920. godine iz sela Crna Reka u Gornjoj Pčinji.

-Stojkovići, Nikoljdan, su doseljeni 1920. godine iz Velikog Buštranja.

-Veličkovići, Aranđelovdan, su doseljeni 1922. godine iz Prvoneka.

-Jovčići, Sv. Petka, su doseljeni 1924. godine iz Jelašnice. Zemlju su kupili od Srba kolonista.

-Trajkovići, Nikoljdan, su doseljeni 1925. godine iz Kupininca. Tamo su pripadali rodu Čuljanci.

-Crvenograđani, Aranđelovdan, su doseljeni 1930. godine iz Crvenog Grada u Gornjoj Pčinji.

-Stankovići. Ovaj rod osnovao je prizetko iz Spančevca. Ne kaže se koju slavu slave.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Mali Trnovac (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Turija, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo je pod planinom; leži u podnožju padine Zebal na zapadu i kotlinske ravni na istoku. Oko 1500 metara južno od Turije nalazi se Končuljska Klisura, kojiom vodi današnji glavni put između Vranjske Kotline i Gornje Morave.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara  dubokih od 3 do 7 metara. Na ataru izbijaju izvori Ledina (tamo su dve česme), Golem Izvor i Muhadžirski Izvor.

Tip sela.

Zbog položaja na granici ravnice i planinske padine, Turija je po tipu nizno zbijeno naselje. Deli se na dve mahale – Arbanašku i Srpsku. Prva mahala leži desno a druga levo od dola.

Turija je 1951. godine imala 39 domaćinstava.

Postanak sela, ime, selu, starine i prošlost.

Naziv za selo Turija verovatno je od onih naroda, koji su živeli u ovoj oblasti pre dolaska srpskih plemena. Možda ovo ime čuva uspomenu na kakvu staru, rimsku tvrđavu. Ruševine stare tvrđave postoje kilometar i po dalje od Turije, sada u ataru preševskog sela Lučana. Ispod sela postoji veliki kameni krst – stanovnici ga zovu Sv. Spas. On je pripadao ranijim turijskim Srbima.

Arbanasi Turije pričaju da su današnje selo osnovali njihovi preci pre oko 150 godina. Tada su se iz Severne Albanije iselila „pet brata“; svi su došli u susedni Veliki Trnovac. Uskoro iza toga dva brata iz Velikog Trnovca prešla su ne mesto Turije, gde su osnovali današnje naselje. Srbi iz susednih naselja, međutim, vele da je Turija bila srpsko selo i da su se Srbi raselili posle arbanaškog doseljavanja. Ovo kazivanje mora se uzeti kao tačnije, jer doseljeni Arbanasi Turije zadržalo srpske topografske nazive – Kupinjak, Dlage Njive, Maline Njive i dr.. Znaju se pojedini srpski rodovi, koji su se iz ovog sela za vreme Turaka postepeno iseljavali. Takvi iseljenici su:

-Totinci, sada žive i Kmetovcu  kod Gnjilana.

-Golčinci žive u susednom selu Oslaru – Preševska Crna Gora. Tamo su se doselili iz Turije pre oko 100 godina.

Postoji predanje da su selo Trejak u slivu Kleničke Reke krajem XVIII ili početkom XIX veka osnovali doseljeni Srbi iz Turije. Od tih doseljenika sada se u Trejaku namnožilo deset rodova sa 40 domova.

-Stamenovići žive u Lopardincu. Tamo su se doselili u XIX veku iz Turije, gde su bili starinci.

-Cvejini žive i Božnjevcu. Oni su tamo doseljeni iz Turije za vreme vladavine Turaka.

-Bojadžici su u selu Kuštici. I oni su doseljeni iz Turije.

Na ataru Turije u polju postoji potes Pašine Njive. Pripadao je vranjskom paši. Raniji Srbi iz Turije i pojedini Arbanasi njive su na pomenutom potesu su obrađivali „na pola“. U drugoj polovini XIX veka Arbanasi su otkupili pašine njive od Adilj-aname, koja je živela u Rakovcu.

Sadašnje stanovništvo.

Danas u Turiji žive Arbanasi i Srbi. Današnji Srbi doseljavaali su se posle oslobođenja od Tuaraka.

Arbanaški rodovi:

-Jaija su od fisa u Severnoj Albaniji. Prezime su dobili po osnivaču roda, koji se doselio pre 150 godina. Imer, 61 godina – Dželal – Alim – Imer – Jaja, osnivač roda.

-Muslija. Poreklo i vreme doseljenja kao i kod pomenutog roda Jaija. Stanovnici roda Muslija ranije su bili poznati kao veliki stočari; svaka njihova kuća imala je po više stotina ovaca i koza.

-Zeka, porklo i vreme doseljavanja je kao i kod prethodnih rodova. Prezime su dobili po pretku Zećiru.

Pomenuta tri arbanaška roda potiču od dva brata, koji su doseljeni iz Severne Albanije preko Velikog Trnovca te se zbog toga Arbanasi iz Turije i Velikog Trnovca smatraju kao rođaci i ne sklapaju bračne veze. Neki njihovi rođaci iz Velikog Trnovca iselili su se u preševsko selo Samoljicu.

Srpski rodovi:

-Stefanovići, Aranđelovdan, doselili su se 1913. godine iz sela Krševica.

-Slivničani, Aranđelovdan, su se doselili 1930. godine iz Slivnice.

-Mitići, Aranđelovdan, doselili su se iz Duge Luke. I tamo su bili odnekuda doseljeni.

-Dimitrijevići, Nikoljdan, su doseljeni iz Duge Luke 1930. godine.

-Milići, Aranđelovdan, su doseljeni 1930. godine iz Rajčevca u Gornjoj Pčinji.

-Petrovići, Jovanjdan, su doseljeni 1935. godine iz sela Masurice.

Zajednička slava srpskih rodova u Turiji je Spasovdan, što su meštani odlučili u novije vreme. Toga dana dolaze gosti i tada je sabor kod seoksog krsta.

Turija ima dva groblja; arbanaško i srpsko. Oba groblja su ispod sela.

Iseljenici:

Po oslobođenju 1912. godine iz Turije se iselilo 15 arbanaških kuća – u Tursku.

-Jaija, tri kuće.

-Muslija, dve kuće.

-Zeka, devet kuća. Jedna kuća se odselila u Bujanovac.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Turija (Bujanovac) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Vrtogoš (po knjizi Gornji i Donji Vrtogoš), Grad Vranje – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Gornji Vrtogoš

[caption id="attachment_61752" align="aligncenter" width="794"] Hram Roždestva Presvete Bogorodice u Gornjem Vrtogošu[/caption]

Položaj sela.

Selo je prilično veliko; leži na mestu gde Vrtogoška Reka napušta klisuru usečenu u greben Karpine i prelazi u kotlinsku ravan. Od 1878. do 1912. godine Gornji Vrtogoš se nalazio u neposrednoj blizini srpsko-turske granice.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće sa izvora Karpine, koji izbija oko 1000 metara severozapadno od naselja. Više sela postoji izvor Savina Češma.

Zemlje i šume.

Potesi na planini nose ove nazive: Uši, Gradiški Dol, Lebovski Dol, Gola Glava, Spreški Dol, Voćnjak, Šareni Kamen, Ajdučki Dol, Krivi Dol, Paunov Dol,  i Lipar. Delovi atara u niziji nose ove topografske nazive: Grdelj, Kamberka, Crvenica, Đeran, Gornji i Donji Inatovac, Padina, Kavgalika, Šumak i Bela Voda.

Tip sela.

Gornji Vrtogoš je selo zbijenog tipa. Sastoji se od jedne glavne ulice pravca severozapad-jugoistok i iz nekoliko sporednijih upravnih uličica. Deli se na osam mahala. A mahale su: Vučinska, Peninska, Mladenovska, Palejska, Mitrinska ili Donja, Baba Magdinska, Petkovska i Breznička.

U naselju Gornji Vrtogoš je 1951. godine bilo 135 domaćinstava.

Postanak naselja, starine i prošlost.

Na oko kilometar severozapadno od sela nalazi se potes Trnica. Opšte je mišljenje da je „neki put tu bilo srpsko selo“. Od tog naselja i „sag se poznaju duvarine od kuća“. Stanovnici starog sela bili su toliko bogati vinogradima i vinom da je jednom od vina potekao potok do Južne Morave. Misli se da je ovo selo uništeno „od Kosova“. Selište Trnica sada predstavlja utrinu, svojinu seoske crkve. Tu izbije pomenuti jaki izvor Karpina. Staro selo na Trnici, u svojoj neposrednoj blizini, imalo je i crkvu porušenu kada i naselje. Na mestu gde su se poznavale ruševine stare crkve, pre oko 100 godina, sagrađena je sadašnja crkva posevećena Velikoj Gospojini. Oko ove crkve nalazilo se groblje stanovnika starog sela; tu se danas nalazi i groblje današnjeg stanovništva.

Današnji Gornji Vrtogoš smatra se da je osnovan pre oko 150 godina i to nešto ranije od susednog Donjeg Vrtogoša. Osnivači sela bile su četiri doseljene srpske porodice. Od njih potiču današnji rodovi: Vučinci, Peninci  i još neki. Ostali srpski rodovi dolazili su postepeno posle osnivanja sela. Većina je dolazila „od kud Gilansko“; odakle su bili isterani od strane Arbanasa. Zemlja i kuće Gornjeg Vrtogoša do oslobađanja od Turaka pripadala je pojedinim čiflik-sahibijama. Srbi su bili momci i čifčije. Prilikom oslobađanja vlasnici čiflika zvali su se: Zaim, Dezdarci, Šefkedin-beg, Arif-beg i Kamber-efendija. Oni su stalno živeli u Vranju, dok su ovde imali zastupnike, koševe, ambare i vodenice. Pre pomenutih vlasnika čiflika u Gornjem Vrtogošu imao je čiflik i Husejin-paša iz Vranja, koga je nasledila njegova kći u narodu poznata kao Anama – tačnije Adilj-anama.

Oko 500 metara blizu sela, kako je pomenuto, vodila je srpsko-turska granica od 1878. do 1912. godine. U tom periodu u selo su upadali arbnaški pljačkaši i krali stoku. Godine 1912. selo je napala turska vojska i opljačkala stanovništvo.

Zajednička slava meštana Gornjeg Vrtogoša su Velika Gospojina, Mala Gospojina i Đurđevdan. Prva je crkvena slava. Tada se priređuje veliki sabor; kod eoske crkve se okupi na veselje po hiljadu i više stanovnika iz okolnih naselja. U crkvenom dvorištu za goste se priprema hrana u 3-4 velika kazana. Na dan Male Gospojine kolje se kurban kod crkve, dok se na Đurđevdan do skoro „svetilo maslo“ i nosila litija.

Poreklo stanovništva.

Srpski rodovi:

-Vučinci i Peninci, Nikoljdan, su osnivači sela. Doselili su se iz okoline Krive Palanke braća Vuča i Pena, preci četvrtog pojasa: Rista, 56 godina – Stojilko – Stanko – Nikola – Vuča. Iz pomenute starine iselili su se „od turski zulum“. Vuča „tovario na konje džoke i to što je imao dovukao ovde“.

-Mladenovci, Nikoljdan, su doseljeni iz Kmetovca u okolini Gnjilana. Za njih se priča da je u Kmetovcu njihovo dete čuvalo ovce i „sviralo u šupelku“. Njemu je arbanaško čobanče oduzelo sviralu. Preci roda Mladenovci zaklali su to arbanaško čobanče i pobegli u Gornji Vrtogoš. Ovde žive od pre oko 130 godina. Danilo, 40 godina – Stanko – Stamenko – Stanko – Mladen, osnivač roda, koji se doselio.

-Petkovci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Balabanci, Nikoljdan;

-Mitini, Nikoljdan i;

-Košutani, Aranđelovdan su se doselili pred kraj turske vladavine iz okoline Gnjilana.

-Baba Magdinci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Crne Gore. Najpre su nekoliko godina živeli u Donjem Vrtogošu.

-Mitrinci, Nikoljdan i;

-Palejci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Brezničani, Nikoljdan, su najpre živeli u Ćurkovici na grebenu Motina. Grana od tamošnjeg roda Konjarci, čije je poreklo iz Pečenjevaca kod Leskovca. Iz Ćurkovice su došli u krivo-rečko selo Breznicu; tamo su čuvali stoku i obrađivali njive pojedinih Arbanasa. Kasnije u Breznici je nastao zulum pa su zbog toga došli u Beli Breg. Uskoro iza toga – pre oko 90 godina – na poziv čiflik-sahibije Šefkedin-bega došli su u Gornji Vrtogoš: Manasija, 85 godna – Đorđija, jedan od predaka koji je došao u sadašnje selo.

-Milenkovi, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo. Za vreme Turaka „ovde bili na čifliku“.

-Pirčovi, Đurđic, su doseljeni pred kraj turske vladavine iz Bukurevca kod Preševa. Ovde su radili na zemlji Kamber-efendije.

-Mutavdžici i Meandžici, Aranđelovdan, su ranije činili jedan rod. Prelazili su iz Gornjeg Vrtogoša u Davidovac pa su se povratili.

-Maskinci, Nikoljdan, žive ovde od turskog doba. Ne znaju za svoje poreklo.

-Atarci, Đurđic, su doseljeni iz Kmetovca kod Gnjilana. Najpre su bili u Belom Bregu.

-Filipovići, Nikoljdan;

-Iglinkini, Nikoljdan i;

-Ivanovci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo. Ovde žive od turskog doba.

-Stanojkovi, Aranđelovdan, potiču od domazeta Nedelka, koji je poreklom iz Dubnice.

-Popovi i Trebešinjci, Aranđelovdan. Doselili su se posel 1878. godine iz Donjeg Trebišnja. Osnivač prvog roda bio je pop Dimitrije; imao je nekoliko sinova.

-Ješanički, Nikoljdan, su doseljeni posle 1878. godine iz Ješinca, mahale Rakovca. Tamo su pripadali rodu Marčini, čije je dalje poreklo iz Velokog Trnovca.

-Stanoja, Jovanjdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Toljići, Nikoljdan, su iz „Šopovi iz Pčinje“, doseljeni posel 1878. godine.

Muslimani:

-Šiškovići su muslimanski Cigani-Romi. Ovde žive od turskog doba. Po zanatu su kovači a rade „na pola“ i tuđu zemlju.

Iseljeni rodovi:

-Palalejci, jedna porodica živi u Vranju.

-Petkovci, jedna porodica se iselila u Katun.

-Dodini su se iselili u Davidovac.

-Vrtogoščani su e iselili u Donji Pavlovac.

-Inatovci su se iselili u Katun.

-Mučini su se iselili u Lopardince.

-Miloševci su se iselili u Žbevac.

Izumrli rod:

-Šurilci, slavili su Nikoljdan. U njihovoj kući živi prizećena porodica (Veličko) od roda Brezničani.

Ostali podaci o selu.

Uši.

Uši su selište na grebenu Karpine, na samoj granici Vranjske Kotline prema Novobrdskoj Krivoj Reci. Prilikom oslobađanja od Turaka 1878. godine na tom selištu bilo je zatečeno malo arbanaško naselje; imalo je oko 7 porodica tada iseljenih. Pojedine porodice su se zvale: Asanovi, Dželilovi, Ramanovi i drugi. Pretežno su se bavili stočarstvom. Posle iseljavanja Arbanasa zemlja naselja Uši država je podelila Srbima iz potplaninskog sela Gornji Vrtogoš. Oni tamo imaju pašu i njive. Pored Arbanasa, kako se priča, u naselju Uši živeli su i Srbi.

Vrtogoška Klisura.

-U Vrtogošskoj Klisuri, ispod selišta Uši, nalazi se mesto Gradiška Čuka; pored nje Gradiški Dol. Na temenu pomenute čuke vide se razbacane „široke starovremske cigle“. Meštani veruju da je tu bilo „zdanije neko vreme“. U Gradiškom Dolu iskopavaju se zemljani ćupovi „veliki kao kace“.

Na jugoistočnom kraju Vrtogoške Klisure, kod mesta kameniti Dol ili Čukarica, i na njenom severozapadnom kraju kod mesta Uši, za vreme Turaka, kada je vladalo „ajdustvo“, nalazila se po jedna karaula. U karauli su stražari „udarali u goč“; objavljivali putnicima i trgovcima da je prolaz na putu Vranje – Novo Brdo slobodan. Za vreme Turaka pomenuta klisura imala je veliku šumu i bila „pustelija“. U njoj su se vršile povremene pljačke i ubistva.

Iznad Gornjeg Vrtogoša u klisuri do pre oko 40 godina nalazio se jedan han. Han i vodenicu pored njega držao je neki Doda iz Rakovca. U tom hanu noćivali su stanovnici Krive Reke kada su išli ili vraćali se sa pazara u Vranju.

Donji Vrtogoš

Položaj naselja.

Naselje leži u plitkoj dolini Vrtogoše Reke, leve pritoke Južne Morave. Okolna naselja su Karadanik, Davidovac, Gornji Vrtogoš (sada u sastavu jednog sela – Vrtogoš) i dr.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara iskopanih u dvorištima mnogih kuća.

Zemlje i šume.

Nazivi potesa su: Đeren, Smolnica, Madžarka, Rid, Gnojina, Gornja Smolnica, Gornja i Donja Bara, Rosulje, Crkvište, Bogdanka i Gradište. Po oslobođenju 1878. godine meštani Donjeg Vrtogoša dobili su od države potese pod šumom i pašom na planini Karpini, koja je udaljena od sela. Ti potesu su: Mokri Dol, Crešnje, Kiselačka, Ogorela Strana, Sipelj i Kosu Dol.

Tip sela.

Zbog položaja u dolini, Donji Vrtogoš se sastoji od jedne glavne ulice pravca severozapad-jugoistok. Kuće su grupisane po mahalama, koje se zovu: Donja, Srednja i Gornja Mahala.

U naselju je 1951. godine bilo 105 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Gradište je malo uzvišenje južno od sela u neposrednoj blizini puta Bujanovac – Vranje. Na ovom uzvišenju meštani su ranije iskopavali „podrumi i jami“, cigle, zatim, našli su kamenu ploču sa „rimskim pismom“. Tu je ustanovljnjeno ostatke utvrđenja četvrtastog oblika. Nalazi srednjovekovne keramike na ovom mestu ukazuju na vreme kada je ovo utvrđenje postojalo.

Jugozapadno od naselja je veći potes Butaš. Po pričanju starijih ljudi, na Butašu je selište koje pripada nekom “prednjem narodu“. Selište je sada pod njivama u kojima se povremeno izoravaju ostaci od zidova, stari novac, grobovi a tu je pornađen i jedan bunar. Na Butašu jedan lokalitet zove se Crkvište. Kod crkvišta do 1878. godine bilo zajedničkogroblje stanovnika Donjeg Vrtogoša i Karadnika. Sadašnje groblje je u selu kod crkve Sv. Petra i Pavla.

Po današnjem stanovništvu Donji Vrtogoš je star oko 150 godina. Za najstarije rodove smatraju se Šerbedžici, Adžici i Pikavci, doseljeni krajem XVIII ili početkom XIX veka. Ostali rodovi doseljavali su se posle njih. Za vreme Turaka, do 1878. godine, Donji Vrtogoš je bio čifčijsko naselje; kuće i zemlja pripadale su pojedinim muslimanima naseljenim u Vranju. Znaju se poslednje čiflik-sahibije: Husein Torba, Kamber-aga, Suliman-aga i dr. Pomenute godine vlasnici sela su se iselili uBujanovac, Veliki Trnovac i Skoplje. Tada je kupovinom zemlja prešla u vlasništvo Srba čifčija.

U sredini Donjeg Vrtogoša je crkva posvećena Sv. Petru i Pavlu, građena posle Prvog svetskog rata. Do tada je na tom mestu postojala jedna starija crkvica. Crkvena slava je Petrovdan. Na taj dan je u Donjem Vrtogošu sabor. Oko 40 porodica, koje pripadaju starijim rodovima, „sveto maslo na Sredoposnicu“ u martu („za stoku i zdravlje ljudi“). Svi stanovnici „svete maslo i brašno za stoku“ na Spasovdan. Od 1878. do 1912. godine selo je ležalo u neposrednoj blizini srpsko-turske granice.

Poreklo stanovništva.

Rodovi su:

-Šerbedžici, Nikoljdan, su iz starine koju su zaboravili. Najpre su došli u Veliki Trnovac, pa u Karadnik i odatle došli u današnje selo. Ovde žive preko 150 godina. Mladen, 58 godina – Đorđija – Stanko – Stojko, doselio se Stojkov otac.

-Adžici i Pikavci, Aranđelovdan, Doselili se „čak od Prilep“. Iz pomenute starine, zbog zuluma, iselili su se pre oko 150 godina braća Pavun i Perun. Oni su se ovde oženili; od Pavuna su Adžici, od Peruna su Pikavci. Pomenuti Pavun i Perun su preci četvrtog pojasa. Uroš, 62 godine – Mladen - Rista – Bogan – Pavun.

-Šestorogovi, Aranđelovdan, su ogranak roda Adžici.

-Stambolci, Nikoljdan, imaju istu starinu kao pomenuti Adžici i Pikavci.

-Vukanci, Nikoljdan, mlađe prezime Čungurci. Oni su iz nekog sela u Krivoj Reci. Osnivač roda Vukan najpre je bio sluga u jednoj arbanaškoj vodenici u Vrtogoškoj Klisuri. Potom je došao u današnje selo. Trajko, 75 godina – Mita – Rista – Đora – Vukan.

-Bojadžici, Nikoljdan, su porekom iz Velikog Trnovca.

-Ničajkovci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo. Ovde su živeli za vreme Turaka kao čifčije.

-Garčini, Sv. Petka, mlađe prezime Doganci, po pretku Jovanu, koji je imao nadimak Dogan. Za njega se priča da je trgovao južarskim proizvodima čak do Kičeva i Soluna. Ne znaju za svoje poreklo.

-Guljci, Sv. Petka i;

-Masini, Sv. Petka, ne znaju za svoje poreklo.

-Zajkovi, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo. Predak Stojča bio je „brz kao zajak“ pa je po tome postalo prezime.

-Đokini potiču od domazeta koji je došao u Pikavce iz sela Srpske Kuće, tamo su se zvali Bogdanci. Uovom rodu slave dve slave; Nikoljdan doneta iz mesta porekla i Aranđelovdan, slava tazbine. Dalje poreklo je iz Široke Planine u Gornjoj Pčinji.

-Rasturci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Kopanjana na grebenu Motina. Tamo imaju rođake doseljenih iz Dubnice. Ovde žive od pre 130 godina: Stojadin, 40 godina – Stojko – Jovan, doselio se Jovanov otac.

-Đorini, ranije su se zvali Svilarci, Nikoljdan. Oni su od istoimenog roda koji živi u Žbevcu. Dalje poreklo „od kud Bitolj“.

-Kovčegarci, Aranđelovdan, su poreklom iz Gornje Pčinje. Po doseljenju u Vranjsku Kotlinu najpre su izmenjali nekoliko naselja, „svrtku nisu imali nigde“ dok nisu došli u Donji Vrtogoš.

-Toljci, Nikoljdan, su doseljeni posel 1878. godine iz Donjeg Žapskog. Postoji rod Toljci u Dubnici ali sa njima nisu rod.

-Karenza, Sv. Alimpije Stolpnik, su došli 1878. godine iz susednog Karadnika. Tamo su pripadali rodu Taraćevci.

-Rakovčani, Nikoljdan, su dobili prezime po susednom Rakovcu odakle su se doselili. Tamo imaju rođake, odnekud doseljeni.

-Gornjomoravci, Nikoljdan, su doseljeni iz Odanovca u susednoj Krivoj Reci. U Odanovcu su imali dve porodice. Njima su Arbanasi „silovali žene“; zbo čega su pre 90 godina prešli u Katun. Radovan, 35 godina – Petko – Ilija –Živko, koji se iselio iz Odanovca. Tamo je jedna njihova porodica izumrla a druga je došla ovde.

Iseljenici.

-Šerbedžici, jedna porodica prešla u Kupinince, tamo posinjen.

-Karenza, po jedna porodica se iselila uu Niš, Beograd i Banat.

-Adžici, jedna grana se pre 1878. godine iselila u neko selo kod Aleksinca.

-Gočobici i Gadžeja su se iselili u Donji Ristovac.

-Palalejci žive u Vranju.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Vrtogoš (Vranje) appeared first on Poreklo.