Poreklo stanovništva sela Gornje i Donje Ratkovo i Stražica, opštine Ribnik i Banja Luka, prema studiji "Prilog proučavanju stanovništva Zmijanja" autora Miroslava Niškanovića. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.

      O PORIJEKLU STANOVNIŠTVA GORNJEG I DONJEG RATKOVA I STRAŽICA

Zadatak ovog rada je da, pored opšteg pregleda etničkih kretanja na teritoriji Zmijanja tokom istorije, datog u osvrtu na dosadašnja istraživanja porijekla stanovništva ove oblasti, dâ rezultate mojih istraživanja porijekla današnjeg stanovništva sela Gornje i Donje Ratkovo i Stražice.

Zmijanje je oblast u sjeverozapadnoj Bosni naseljena srpskim stanovništvom i pod ovim imenom pojavlje se od prve polovine XVI vijeka do danas. Pored imena Zmijanje u literaturi se spominje i naziv Kol Zmijanje ili Zmijanj kolo, a u periodu od kraja XIII vijeka do pojave naziva Zmijanje za ovu oblast se upotrebljava naziv Zemljanik.

Porijeklo naziva Zmijanje nije do danas dovoljno utvrđeno, mada je bilo pokušaja da se razjasni. Milan Karanović porijeklo riječi Zmijanje izvodi od turske riječi zimi (zimija), koju opet povezuje sa martološkom službom stanovnika ove oblasti. Nasuprot tome, narodno predanje izvodi porijeklo naziva Zmijanje od riječi zmija, a u kontekstu predanja o grčkoj kraljici. Petar Kočić, Karanović i Vladislav Skarić objašnjavajući naziv Kol Zmijanje prevode riječ Kol kao odred ili logor i konstatuju da je Zmijanje u martološku službu davalo jedan kol vojske.

U administrativno – političkom pogledu Zmijanje danas ne postoji kao posebna organizaciona jedinica i nalazi se na graničnom području opština Banjaluka i Ključ. Na osnovu objavljenih istorijskih izvora vidljivo je da je Zmijanje tokom istorije postojalo kao administrativna jedinica i da je od kraja XIII vijeka predstavljalo župu, potpadanjem pod tursku vlast polovinom XVI vijeka organizovano je kao nahija, u kojem statusu je bila do početka XIX vijeka. Iz pomenutih izvora uočava se da je Zmijanje u periodu postojanja kao administrativna jedinica često mijenjalo granice i da je najveći teritorij obuhvatalo u prvoj polovini XVI vijeka, kada zahvata prostor između rijeka Vrbasa i Sane i planina Kozare, Dimitora i Lisine.

O narodnom poimanju Zmijanja imamo srazmjerno dosta podataka, iz kojih se vidi da je ova oblast shvatana u različitim teritorijalnim okvirima. Prve podatke o narodnom poimanju Zmijanja donosi Kočić i na osnovu njegovih istraživanja ono se u narodu locira i kao područje jednog sela (Ratkova) i kao područje više sela na potezu Kadina Voda - Čađavica, te kao daleko veće područje ograničeno rijekama Sanom i Vrbasom sa zapada i istoka, a planinom Kozarom i izvorištem rijeke Plive na sjeveru i jugu. Problemom određivanja granica ove oblasti bavio se i Karanović. On je na osnovu svojih antropogeografskih istraživanja utvrdio da Zmijanje obuhvata prostor ograničen rijekama Vrbasom i Sanom na istoku i zapadu, linijom Banjaluka - Sanski Most na sjeveru i izvorom rijeke Plive na jugu. Ispitivač narodnih nošnji u sjeverozapadnoj Bosni Miroslav Draškić utvrdio je granice  rasprostranjenosti zmijanjske nošnje, za koje možemo reći da se poklapaju sa granicama, koje je utvrdio Karanović. Na osnovu mojih istraživanja na terenu danas Zmijanje sačinjava grupa sela na potezu Kadina Voda - Čađavica sa lokalnim centrima u Stričićima i Sitnici. Ova grupa obuhvata sljedeća sela: Stričići, Lusići, Dujakovci, Lokvari, Sitnica, Donje Ratkovo, Gornje Ratkovo, Stražice i Sokolovo.

Mada već krajem XIX vijeka u literaturi nalazimo fragmentarno objavljenu građu o naseljima i stanovništvu Zmijanja, treba napomenuti da se tek početkom ovog vijeka čine pokušaji da se na naučnoj osnovi, a na osnovu narodne tradicije i pristupačnih istorijskih izvora, razjasni porijeklo stanovništva ove oblasti u sjeverozapadnoj Bosni.

Prva istraživanja na terenu vrši 1909. godine Kočić, tada već poznat književnik i političar, inače rodom s ovog područja. Ova istraživanja Kočić vrši po uputstvima Jovana Cvijića, i to iz političkih razloga, a u sklopu svoje borbe za nacionalno i socijalno oslobođenje Srba u tadašnjoj Austro-Ugarskoj. Rezultatima svojih istraživanja Kočić se koristi u poznatom govoru u bosanskom Saboru, a u literarnoj formi objavljuje ih u pripovijeci "Zmijanje" u svojoj zbirci “Jauci sa Zmijanja”. Kao što je istakao Miroslav Draškić u radu "Kočićev rad na etnografiji i antropogeografiji", Kočić je za istraživanje porijekla stanovništva dao vrijedne podatke o položaju Zmijanja i njegovim granicama u stara vremena, kao i podatke o porijeklu pojedinih porodica i stanovništva Zmijanja uopšte. Treba reći da se Kočić bavio istraživanjima porijekla stanovništva samo u tolikoj mjeri ukoliko su ona mogla potkrijepiti njegovu tezu da je oblast Zmijanja "od vajkada nesumnjivo srpska", mada je i sam utvrdio da, pored starijeg stanovništva, postoji i sloj novijeg, što je vidljivo iz njegovog govora u Saboru kada kaže da više prava u rješavanju agrarnog pitanja svakako imaju doseljenici sa jugoistoka nego oni iz Male Azije. U periodu između dva rata intenziviraju se istraživanja porijekla stanovništva sjeverozapadne Bosne pod pokroviteljstvom tadašnje Srpske kraljevske akademije. Nekoliko veoma vrijednih monografija o pojedinim predionim cjelinama ove oblasti je poslije istraživanja objavljeno u ediciji "Naselja i poreklo stanovništva".

Sakupljanje ove građe bilo je poduzeto s namjerom da se utvrdi etničko jedinstvo srpskog stanovništva sjevero-zapadne Bosne sa stanovništvom Hercegovine, Stare Srbije i Makedonije, što je dalo veoma korisne podatke o oblastima koje su do tada bile gotovo sasvim nepoznate.

Antropogeografska istraživanja Zmijanja, koja je započeo Kočić, nastavlja Karanović, koji je u periodu između dva rata radio kao kustos Zemaljskog muzeja u Sarajevu. Mada je u više navrata objavljivao da je obavio svestrana antropogeografska istraživanja ove oblasti, Karanović se u većoj mjeri bavio pitanjem nasljedne kneževske porodice Kneževića, granicama rasprostranjenosti i nošnji i objavio samo rezultate tih istraživanja, a ostalu sakupljenu građu je publikovao u oko 50 manjih ili većih članaka. Karanovićeva istraživanja. objavljena u literaturi, daju nam vrijednu građu o narodnom poimanju granica Zmijanja, postanku imena pojedinih sela (Ratkovo, Stražice), porijeklu pojedinih porodica (Kneževića, Vlajića, Bogdanovića, Bosančića i dr.), a u razmatranju o porijeklu stanovništva autor ispravno uočava njegov dvojni karakter razdvajajući sloj novijeg od sloja starijeg.

Pored antropogeografskih istraživanja, vršeni su pokušaji da se s istorijskog aspekta razjasni porijeklo stanovništva sjeverozapadne Bosne. Iz ove grupe radova izdvaja se mišljenje Petra N. Gakovića, po kome je Bosanska krajina oduvijek naseljena srpskim stanovništvom, da u nju nije bilo doseljavanja i da je ona veoma ekspanzivna kao Crna Gora i Hercegovina. Nasuprot njemu, Skarić je u svom radu "Porijeklo pravoslavnog naroda sjeverozapadne Bosne« ukazao da je stanovništvo ovog područja dvojakog porijekla, i to da je starije doseljeno iz Hercegovine i Crne Gore i stanovništvo novijeg porijekla iz "zapadnih brdovitih krajeva" i sjeverne Dalmacije.

Tek u novije vrijeme, u vrijeme objavljivanja rada Milana Vasića »Etnička kretanja u Bosanskoj Krajini u XVI vijeku«, postali su dostupni podaci turskih popisnih deftera, koji omogućavaju da stvorimo kompletnu sliku o naseljima, stanovništvu i društveno- ekonomskim odnosima u vremenu kada su etnička kretanja na području sjeverozapadne Bosne bila najživlja.

Prema Vasićevim istraživanjima, nakon potpadanja pod tursku vlast 1527/8. godine ova oblast se formira u nahiju Zmijanje, koja je prvi put upisana u defter iz 1541. godine. Iz deftera koji je sačinjen oko 1563. godine saznajemo da je u intervalu između ova dva popisa formirana nova nahija Trijebovo, koja je obuhvatala jugoistočni dio nahije Zmijanje. Prema podacima ovih dvaju deftera, Vasić zaključuje da su naselja na Zmijanju već tada sasvim stabilna i da nije bilo nikakvog doseljavanja, niti odseljavanja stanovništva. Većina naziva sela Zmijanja pomenuta u ovim dokumentima nalazi se i danas na ovom području. Stanovnici ove oblasti su Srbi pravoslavne vjere i u defterima iz 1541. i 1563. većinom su upisani imenom oca, umjesto prezimenom, a ima već i formiranih prezimena. U ovoj oblasti zabilježeno je samo nekoliko slučajeva islamizacije. U društveno-ekonomskom pogledu stanovnici Zmijanja su filurdžije na čijem čelu se nalaze knezovi i primićuri. Na osnovu analize podataka ovih deftera Vasić zaključuje da stanovnici Zmijanja kojji su popisani u najstarijim turskim registrima i koji su se u vremenskom kontinuitetu tu održali do danas, nisu naseljeni tek poslije potpadanja pod tursku vlast i da ostaje otvoreno pitanje da li se radi o doseljenicima iz predturskog perioda ili o starosjediocima.

* * *

Pored navedenog osvrta na dosadašnja istraživanja i porijeklo stanovništva Zmijanja uopšte, u narednom izlaganju iznijet ću rezultate svojih istraživanja porijekla stanovništva sela Gornje i Donje Ratkovo i Stražice, a koja se pored objavljene literature baziraju i na mojim terenskim istraživanjima obavljenim u toku 1978. godine u pomenutim selima.

Prema popisu stanovništva iz 1971. godine, u pomenutim selima bilo je 667 domaćinstava sa 3.035 stanovnika. Sela su razbijenog tipa i unutar njih se razlikuju brojni zaseoci, koji se nazivaju po prezimenima porodica koje ih naseljavaju. Pored toga, postoje i manji predjeli koji mogu zaokruživati nekoliko zaseoka, kao na primjer: Zapoljak u Gornjem Ratkovu, Čungar u Stražicama i Banjica u Donjem Ratkovu. Porodice s istim prezimenima izvode porijeklo od istog pretka, a često i više porodica sa različitim prezimenima znaju za zajedničko porijeklo.

                                                  GORNJE I DONJE RATKOVO

Narodna tradicija lokalizira centar Zmijanja u današnja sela Gornje i Donje Ratkovo. Za ova sela se u narodu smatra da su se samo ona zvala Zmijanje i da su njihovi stanovnici oduvijek imali svoju zemlju i svoju "pravu". Po predanju, Ratkovo je dobilo ime po knezu Ratku, koji je živio na predjelu Banjici. Po istom predanju, Ratko je ovo selo dobio od turskog vezira, a imenom Ratkovo nazvano je područje koje je on za jedan dan objahao na konju. Gornje i Donje Ratkovo se prvi put spominju u popisu iz 1541. godine i tada imaju 5 kuća, a nazivaju se i drugim imenom - Stražice. Stanovnici Ratkova su označeni kao vlasi koji u društvenom pogledu imaju strukturu karakterističnu za stočarske oblasti sa povlasticama filurdžija koje su zadržali i poslije ukidanja filurije. U ovom popisu, takođe, stoji da se na čelu ovog stanovništva nalaze knezovi i primićuri  i da je jedan od njih, Vuk sin Ratkov, knez stanovnika u selu Banjici i na mezrei Obrovac. Podaci ovog deftera potvrđuju tradiciju o povlasticama koje su uživali stanovnici Ratkova za vrijeme turske vladavine, a i tradiciju o tome da porodica Knežević, koja danas živi u predjelu Banjici, vodi porijeklo od osnivača sela kneza Ratka, za koga možemo reći da je realna istorijska ličnost iz prve polovine XVI vijeka. Pored Ratka, narodna tradicija za daleku prošlost vezuje i lik od Zmijanja Rajka. Od Zmijanja Rajko je epski junak koji je Zmijanjce vodio na Kosovo i prve stihove o njemu nalazimo u Vukovom "Rječniku".

Kočić i Karanović identifikuju ove dvije ličnosti, mada i narodna tradicija ove ličnosti veže za dva različita vremenska perioda.

                                   Porijeklo porodica u Donjem Ratkovu

          Bajića ima oko 20 domaćinstava i slave Đurđevdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Donjem Ratkovu. Karanović je zabilježio da vode porijeklo od Ratkovog brata Vlajislava i uvrstio ih je u grupu porodica koje slave Markovdan i preslavljaju ljetni Nikoljdan.

          Begića ima tri domaćinstva i slave Vartolomejevdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Donjem Ratkovu. Po predanju, zajedničkog porijekla sa Begićima su još Guslovi i Jošići, koji vode porijeklo od tri brata Gusle, Joše i Bege. Karanović je ustanovio da u Pounju ima 65 kuća koje slave Vartolomejevdan, i to sa 6 različitih prezimena, i da im je "zakopina" Petrovačko i Bjelajsko polje. On navodi predanje da im je starina od Travnika "sa Hercegovine", odakle su se doselili na Zmijanje. Po ovom predanju, njihovi preci su dva brata, od kojih se jedan nosio kao beg i njegovi potomci su prozvani Begićima, a drugi je lijepo guslio i po njemu su Guslići. Karanović je zabilježio i iseljavanje Guslova u Srpski Budelj, u Saničkoj župi, pred ustanak 1875. godine. Predak ovih Guslova je u Srpski Budelj došao kao "uljez" iz Ratkova.

Bogdanovića ima jedno domaćinstvo i slave Jovandan. U Donje Ratkovo se doselio njihov predak prije I svjetskog rata iz Stražica na "ženinstvo".

          Čavića ima pet domaćinstava i slave Markovdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Donjem Ratkovu i po predanju vode porijeklo od Ratkovog brata Vlajislava.

          Čovića ima dva domaćinstva i slave Mitrovdan. Oni su mlađi doseljenici iz Sitnice. Na Sitnici su živjeli u Jelića Dolu i pošto im je bila slaba zemlja, presele se u Donje Ratkovo. O daljoj starini ništa ne znaju.

Danilovića ima jedno domaćinstvo i slave Tripundan. Doselili su se pred I svjetski rat iz Gornjih Graca.

Dragoljevića ima 14 domaćinstava i slave Markovdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Donjem Ratkovu i po predanju vode porijeklo od Ratkovog brata Vlajislava.

Đukića ima oko 20 domaćinstava i slave Nikoljdan. Porijeklom su od Ribnika. Po predanju, daljom starinom su od Dalmacije. Krajem XIX vijeka u Ribniku je bilo Đukića koji slave Nikoljdan.

Đurđevića ima jedno domaćinstvo i slave Jovandan. Doselili su se iz Gornjih Vrbljana. Krajem XIX vijeka u parohiji Vrbljani postojali su Đurđevići koji slave Đurđevdan.

Glišića ima četiri domaćinstva i slave Vartolejevdan. Smatra se da su porijeklom od Guslova i da su dobili ime po pretku Gliši.

Gnjatovića ima šest domaćinstava i slave Nikoljdan. Smatraju se jednim od najmlađih doseljenika iz okoline Livna.

          Guslova ima 24 domaćinstva i slave Vartolomejevdan. Zajedničkog su porijekla sa Begićima i Jošićima.

Jošića ima sedam domaćinstava i slave Vartolomejevdan. Zajedničkog su porijekla sa Begićima i Guslovima.

          Karlaša ima jedno domaćinstvo i slave Markovdan. Doselili su se sa Peći kod Ključa oko okupacije 1878. godine.

Kljutića ima sedam domaćinstava i slave Markovdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Donjem Ratkovu i, po predanju, vode porijeklo od porodice kneza  Ratka.

 Kneževića ima osam domaćinstava i slave Markovdan. Porijeklom su od kneza Ratka. Pitanjem porijekla ove porodice posebno se bavio Karanović i dalje porijeklo ove porodice veže za Hercegovinu.

Kondića ima jedno domaćinstvo i slave Nikoljdan. Doselili su se iz Sokolova. Za Kondiće kojih inače ima po čitavoj sjeverozapadnoj Bosni Skarić smatra da imenom podsjećaju na oblasti gdje se osjećao grčki uticaj. Prema Karanoviću, Kondići u Pounju su zajedničkog porijekla sa Jeličićima.

Krivokuća ima jedno domaćinstvo i slave Vasiljevdan. Porijeklom su iz Gornjih Graca. Pretka današnjih Krivokuća majka je dovela kada se udala u Mačkiće, oko okupacije 1878. godine. Krivokuća je bilo u parohiji Graci krajem XIX vijeka. Krivokuća koji slave Vasilijevdan danas ima oko 15 domaćinstava u susjednom selu Stričićima.

Kuridža ima jedno domaćinstvo i slave Đurđevdan. Doselili su se iz Stražica.

Lazičića ima tri domaćinstva i slave Sv. Stevana. Porijeklom su iz Gornjih Graca. Majka pretka današnjih Lazičića udala se u Guslove i prilikom diobe i on je dobio dio. Lazičića ima u susjednom selu Lusićima, ali oni slave Đurđevdan i smatraju da su porijeklom iz Trijebova. Pretka ovih Lazičića takođe je majka dovela. kada se preudala u Lusiće.

Macanovića ima 13 domaćinstava i slave Nikoljdan. Smatraju se mlađim doseljenicima iz Busija kod Ribnika. Macanovića je krajem XIX vijeka bilo u parohiji Ribnik, ali oni slave Miholjdan.

Mačkića ima 11 domaćinstava i slave Alimpijevdan. Danas Mačkića ima po čitavoj Jugoslaviji. Interesuju se za svoje porijeklo i redovno sastaju. O njihovom porijeklu od njih samih zabilježio sam slijedeće predanje: starinom su iz Rovaca, gdje su se prezivali Mihajlović. Odatle su se preseliliu okolinu Zaječara, gdje su se prezivali Živković. Pod ovim prezimenom su preko Uba doselili u Ratkovo kod kneza Ratka, koji im je dao zemlju. Predak koji se doselio imao je tri sina, od kojih se jedan odselio u Knežpolje i danas žive u Bosanskoj Dubici. Porodica drugog je izumrla, a treći je ostao u Ratkovu. Mačkićima su se prozvali prije 200 godina po pretku koji se kao mačak uzverao uz neki visoki spomenik. Mačkića ima u Gornjim Petrovićima u Pounju, gdje su se doselili od Sane, a slave Nikoljdan. U parohiji Turjak krajem XIX vijeka postojala je porodica Zmijanjac koja slavi Alimpijevdan. O porijeklu Mačkića ne možemo ništa određenije reći. Skarić iznosi da u Hercegovini nema porodica koje slave Alimpijevdan. Gaković smatra da porodice koje slave Alimpijevdan potiču iz Dalmacije, a da je prezime Mačkić nastalo u Bosni.

Marinkovića ima jedno domaćinstvo i slave jesenji Jovandan. Smatraju se starijim doseljenicima od Užica.

Matijaševića ima tri domaćinstva i slave Sv. Simeuna Bogoprimca. Narodna tradicija ih svrstava u najstarije stanovnike Donjeg Ratkova. Po predanju prvo su živjeli na Ratnoj glavici i tada su se prezivali Conji, na šta podsjeća toponim Conjski do.

Medara ima osam domaćinstava i slave Markovdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Donjem Ratkovu i, po predanju, porijeklom su od Ratkovog brata Vlajislava.

Miškovića ima deset domaćinstava i slave Nikoljdan. Po predanju, doselili su se prije okupacije 1878. godine negdje iz Srbije.

Petrovića ima sedam domaćinstava i slave Markovdan. Oni su ogranak Medara.

Salaka ima dva domaćinstva i slave Nikoljdan. Žive kod izvora Salakovac i o njima nisam zabilježio nikakvo predanje.

Sirara ima oko 11 domaćinstava i slave Nikoljdan. Smatraju se starijima, a ime su dobili jer su bili dobri stočari.

Šajića ima dva domaćinstva i slave Đurđevdan. Smatraju se mlađim naseljenicima.

Tanasića ima devet domaćinstava i slave Nikoljdan. Doselili su se iz Rastoke kod Ribnika poslije okupacije 1878. godine.

Topalovića ima jedno domaćinstvo i slave Nikoljdan. Doselili su se nekoliko godina prije okupacije 1878. godine od Užica.

Volaša ima oko 30 domaćinstava i slave Nikoljdan. Po predanju su iz Dalmacije.

Vranješa ima jedno domaćinstvo i slavi Đurđevdan.

Vranješa takođe ima u Dujakovcima i Kadinoj Vodi. Oni takođe slave Đurđevdan i istog su porijekla sa Vranješima  u Donjem Ratkovu. Vranješi se smatraju jednim od najstarijih u Donjem Ratkovu i vjeruje se da su u Ratkovu bili u isto vrijeme kada i knez Ratko. Vranješa inače ima po cijeloj sjeverozapadnoj Bosni a ima i veliki broj porodica sa drugim prezimenima koja vode porijeklo od Vranješa a uzeli su drugo prezime. U Pounju Karanović je našao devet kuća Vranješa pod ovim prezimenom i 172 kuće pod petnaest izvedenih prezimena i svi slave Đurđevdan, a porijeklom su iz Vranovine u Bjelajskom polju. Za Vranješe u Vranješkom dolu (selo Vranovina) Rađenović, na osnovu svojih istraživanja, zaključuje da je stanovništvo parohije Krnjeuše koje je doseljeno, najvećim dijelom, od Karlovačkog mira 1699.godine naovamo. I ovi Vranješi slave Đurđevdan. Rađenović je u Uncu zabilježio predanje da su se negdje iz daleka, preko Dalmacije, doselila četiri brata: Momčilo, Burse, Vranješ i još jedan nepoznatog imena. Od njih su nastala četiri plemena koja slave Đurđevdan, i to: Momčilovići, Bursaći, Vranješi i četvrto pleme nepoznatog imena. Da su Vranješi veoma stari na Zmijanju, a i u cijeloj sjeverozapadnoj Bosni, govori nam podatak da je prema navedenim defterima iz XVI vijeka stanovnik sela Ljiljanovac Vranješ Dudak. Selo Ljiljanovac možemo ubicirati u današnjem selu Stričići gdje se nalazi brdo sa istoimenim nazivom.

Vujinovića ima pet domaćinstava i slave jesenji Jovandan. Nadimak im je Cvjetići i smatraju se jednim od najstarijih u Donjem Ratkovu.

Vukovića ima jedno domaćinstvo koje slavi Nikoljdan. Doselili su se oko okupacije 1878. godine od Drvara, a daljom starinom su od Hercegovine.

Zelića ima dva domaćinstva i slave Ilindan. Doselili su se uoči II svjetskog rata iz Gornjih Vrbljana. Zelića koji slave Ilindan bilo je krajem XIX vijeka u parohiji Vrbljani.

                                   Porijeklo porodica u Gornjem Ratkovu  

          Aćimovića ima četiri domaćinstva i slave Nikoljdan. Živjeli su U Koritima pod Grčkom gradinom i zbog kuge su prešli na Batoš više Bunareva. Danas ih ima i pod Grčkom gradinom.

Babića ima sedam domaćinstava i slave Nikoljdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Gornjem Ratkovu i po predanju vode porijeklo od Sitvuka Babića, legendarnog vojskovođe Zmijanjaca prilikom zauzimanja Bihaća. Karanović kao savremenike kneza Ratka navodi porodicu sa prezimenom Sitvuković i kaže da potomaka ove porodice koji znaju za ovakvo svoje porijeklo ima pod više raznih prezimena 105 kuća. Osim pomenutih Babića, nismo mogli pronaći niti jednu drugu porodicu koja zna za ovakvo porijeklo. Inače, prezime Babić je vrlo poznato u našoj zemlji. Tako u susjednom selu Lusićima živi porodica Babić sa nadimkom Bugezica, a koji slave Sv. Simeuna Bogoprimca. Oni smatraju da su porijeklom od Glamoča. Prezime Bugeza sa slavom Sv. Simeun Bogoprimac nalazimo u parohiji Donja Medna krajem XIX vijeka i oni su vjerovatno doseljenici iz Medne, a u Lusićima su promijenili prezime.

Bjelića ima devet domaćinstava i slave Đurđevdan.

Blagojevića ima 11 domaćinstava i slave Lučindan. Smatraju se starijim doseljenicima iz Hercegovine. Karanović za Bilbije u Pounju zaključuje da su "jedno" sa Blagojevićima i da kod njih postoji predanje da su porijeklom od Nikšića.

Bosančića ima četiri domaćinstva i slave jesenji Jovandan. Smatraju se jednim od najstarijih u Gornjem Ratkovu i da su se tu nalazili u vrijeme kneza Ratka. Za Bosančiće u Pounju Karanović navodi da su porijeklom sa Zmijanja. Skarić, nasuprot tome, smatra da su Bosančići sa Zmijanja porijeklom od Bihaća ne navodeći izvor ovog podatka.

Božića ima šest domaćinstava i slave Đurđevdan. Smatra se da su porijeklom negde između Livna i Glamoča.

Čenića ima jedno domaćinstvo koje slavi Jovandan. Doselili su se s Ljubina, susjednog sela. Skarić smatra da su se doselili iz Dalmacije, od Zadra, ne navodeći izvor podataka.

Dekića ima jedno domaćinstvo koje slavi Đurđevdan. Oni su ogranak Gvozdenovića, koji su dobili ovo prezime po pretku koji se zvao Deko.

Đuričića ima osam domaćinstava.

Gvozdenovića ima 15 domaćinstava i slave Đurđevdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Gornjem Ratkovu, čiji su preci ovde živjeli za vreme kneza Ratka. Karanović je objavio predanje o pretku Gvozdenovića, Vuni Gvozdencu. Po tom predanju, Vuna Gvozdenac je živio na mjestu gde danas žive Kočići (u Stričićima) i koje se zove Gvozdenčeva dolina, a tragovi kućišta se raspoznaju i u Vunića dolini. Karanović je na osnovu svojih istraživanja porijekla stanovništva u Pounju, ustanovio da velika grupa porodica sa dvadeset različitih prezimena vodi porijeklo od pretka Gvozdena sa Zmijanja. Rađenović je u svojim istraživanjima porijekla stanovništva u Uncu našao 65 domaćinstava sa prezimenom Gvozdenović i drugim, a koji smatraju da vode porijeklo od Rade Gvozdenca sa Zmijanja. Ove porodice u Uncu takođe slave Đurđevdan.

Ilića ima devet domaćinstava i slave Jovandan. Porijeklom su od Ilića iz susjednog sela Pavići.

Jakovljevića ima 13 domaćinstava i slave Đurćevdan.

Jurišića ima tri domaćinstva i slave Nikoljdan. Porijeklom su od Ribnika, gdje ih ima krajem XIX vijeka i slave takođe Nikoljdan.

Kočića ima devet domaćinstava i slave Ignjatijevdan. Pored toga, u Stričićima, rodnom selu Petra Kočića, ima 15 domaćinstava Kočića, od kojih četiri domaćinstva slave Đurđevdan. Kočići koji slave Đurđevdan vode porijeklo od Dulića po pretku koji je u Kočiće došao na ženinstvo a zadržao svoju slavu. Smatra se da su jedni od najstarijih u Gornjem Ratkovu i da su njihovi preci bili savremenici kneza Ratka. O ovako velikoj starini Kočića na Zmijanju govori nam podatak da je na ovom području polovinom XVI vijeka postojala mezrea Kočić. Prezime Kočić pojavljuje se u istorijskim izvorima još ranije. Naime, u popisu Vlaha u Cetini iz 1436. spominje se Blaž Kočić. Skarić smatra da Kočići vode porijeklo od hercegovačkog plemena Maleševaca.

Koračak je jedno domaćinstvo čiji se predak doselio od Glamoča prije I svjetskog rata i držao han.

Makivića ima tri domaćinstva i slave Nikoljdan. Makivića ima i u Lusićima, četiri domaćinstva koja slave Vasiljevdan. Premda su kod ovih porodica sa istim prezimenima različite slave, smatra se da su zajedničkog porijekla.

Milanovića ima dva domaćinstva i slave Nikoljdan. Oni su ogranak Gvozdenovića i dobili su prezime po pretku Milanu.

Ožegovića ima tri domaćinstva i slave Nikoljdan. Rađenović je utvrdio da Ožegovići koji u Bravsku slave Sv. Stevana, vode porijeklo iz Srba u Lici, odakle su se doselili prije 100 godina. Karanović u Saničkoj župi nalazi da su Ožegovići iz Bravska, a starinom iz Srba. I oni slave Sv. Stevana.

Popovića ima četiri domaćinstva i slave Sv. Mratu. Smatra se da su se doselili oko okupacije 1878. godine iz okoline Rora kod Glamoča.

Ratića ima dva domaćinstva, koja slave Nikoljdan. Doselili su se oko 1878. godine iz Prek[r]aja kod Drvara, a po predanju su daljom starinom iz Crne Gore.

Šajića ima četiri domaćinstva i slave Đurđevdan. Zajedničkog su porijekla su sa Šajićima iz Donjeg Ratkova.

Trivića ima jedno domaćinstvo koje slavi Đurđevdan. Oni su ogranak Gvozdenovića, a ime su dobili po pretku koji se zvao Trivo.

Vlajića ima 7 domaćinstava i slave Markovdan. Smatraju se jednim od najstarijih u Gornjem Ratkovu. Po predanju, porijeklo vode od Ratkovog brata Vlajislava. Prema predanju koje je zabilježio Karanović, njegovi potomci su preci porodica sa prezimenima: Medar, Bajić, Dragoljević, Čavić i Šipka, koji danas žive u susjednom selu Pavići.

Vulina ima šest domaćinstava i slave Miholjdan. Osim toga, Vulina istog porijekla i s istom slavom ima još i u Čađavici, Lusićima, Dujakovcima, Sitnici, Sokolovu i Stričićima. Doselili su se iz Ribnika, a, po predanju, daljom starinom su iz Dalmacije s etapnim zadržavanjem u Uncu. Karanović vjeruje da su iz Ribnika i da ih tamo ima preko 100 kuća sa raznim prezimenima. On nadalje smatra da im je staro prezime Kenjalo, u Ribniku ima zaseok Kenjali, i da su se odatle raseljavali po cijeloj Bosanskoj krajini i Lici, te da su neki ogranci zadržali staro prezime. U pomenutim selima Vulini se smatraju mlađim doseljenicima, a Karanović navodi da su se u Ratkovo doselili prije 150 godina.

Vujinovića ima šest domaćinstava i slave jesenji Jovandan. Istog su porijekla kao i Vujinovići iz Donjeg Ratkova.

                                                            STRAŽICE

Stražice se prvi put spominju u povelji bana Prijezde iz 1287. godine, u kopjoj su popisana sela župe Zemljanik. Kao što je već rečeno, ovo selo se spominje i u popisnim defterima iz XVI vijeka, u kojima se naziv Stražice upotrebljava kao drugo ime za sela Gornje i Donje Ratkovo.60 Narodna tradicija objašnjava porijeklo imena Stražice time što su stanovnici susjednih sela Gornjeg i Donjeg Ratkova za vrijeme turske vladavine u njemu čuvali stražu. Da je stanovništvo ovog i susjednih sela stvarno obavljalo stražarsku službu na ovom području, uslovio je i sam položaj ovih sela uz važan planinski prevoj na putu koji je išao od Jadranskog mora prema Posavini.

                                           Porijeklo porodica u Stražicama

          Baveljića ima četiri domaćinstva i slave Đurđevdan. Smatra se da su se doselili iz okoline Mrkonjić-Grada i da im je staro prezime Đukanović. U parohiji Gornja Medna krajem XIX vijeka živjele su porodice sa prezimenom Bevalja, koje su takođe slavile Đurđevdan.

Bogdanovića ima četiri domaćinstva i slave Jovandan. Po predanju, prvi su se doselili u Stražice i njihov predak je kumovao podizanju crkve, koju je sagradio knez Ratko.

Gajića ima pet domaćinstava i slave Jovandan. Oni su ogranak Miletića.

Ercega ima tri domaćinstva i slave Lučindan. Po predanju, doselili su se odmah poslije Bogdanovića iz okoline Nikšića u Hercegovini. Zajedničkog su porijekla sa Trubićima i Mejićima, koji takođe slave Lučindan. Po predanju, u Stražice su se doselila petorica braće od kojih su potekle pomenute porodice, a dvojica su otišla dalje u Lijevče. Ercega ima u čitavoj sjeverozapadnoj Bosni i većina slavi Lučindan. Njihovo toponomastičko prezime potvrđuje predanje o porijeklu iz Hercegovine, a slava Lučindan pobliže lokalizira njihovu maticu u okolinu Nikšića, gdje je ova slava česta.

Kuridža ima sedam domaćinstava i slave Đurđevdan. Po predanju, doselili su se prije 150 godina iz Ribnika, gdje su se prezivali Nikić, a daljom starinom su iz Kotara u Dalmaciji. U parohiji Ribnik krajem XIX vijeka bilo je i Kuridža i Nikića koji slave Đurđevdan. Skarić smatra da su porijeklom od Livna i Glamoča ne navodeći izvor podataka.

Maleševića ima devet domaćinstava i slave Nikoljdan. Smatra se da su porijeklom iz okoline Glamoča. U Glamočkom polju Maleševića ima na više mjesta, slave Jovandan, a porijeklom su iz Bjelajskog polja. U Pounju slave takođe Nikoljdan i porijeklom su iz Grahova. U parohiji Prkosi u protoprezviteratu Petrovac krajem XIX vijeka bilo je Maleševića koji slave Nikoljdan.

Mejića ima devet domaćinstava i slave Lučindan. Zajedničkog su porijekla sa Ercezima i Trubićima.

Miletića ima devet domaćinstava i slave Jovandan. Smatra se da su se doselili iz Ribnika. Skarić navodi da su se doselili iz okoline Zadra u Dalmaciji ne navodeći izvor podatka.

Petkovića ima pet domaćinstava i slave Jovandan. Smatraju da su porijeklom od Unca.

Stojića ima osam domaćinstava i slave Vasiljevdan. Doselili su se za vrijeme turske vladavine iz Kadine Vode, a daljom starinom su, po predanju, iz Crne Gore.

Trubića ima 11 domaćinstava i slave Lučindan. Zajedničkog su porijekla s Ercezima i Mejićima.

* * *

Na osnovu prethodnih izlaganja, u kojima smo iznijeli narodnu tradiciju o porijeklu pojedinih porodica i pokušali za svako to predanje pronaći potvrdu u postojećoj literaturi i objavljenim istorijskim izvorima, možemo konstatovati da najstariji sloj današnjeg stanovništva ispitanih sela u vremenskom kontinuitetu vodi porijeklo od stanovništva popisanog u defterima iz 1541. i onog iz oko 1563. godine. Za porijeklo stanovništva popisanog u defterima iz XVI vijeka može se prihvatiti mišljenje Milana Vasića, po kome su turska osvajanja zatekla ovo stanovništvo na teritoriji Zmijanja, a ostaje dilema da li se radi o doseljenicima iz predturskog perioda ili o starosjediocima. Ovom najstarijem sloju stanovništva pripada današnjih 165 domaćinstava pod 23 različita prezimena. Iz ove grupe od 23 prezimena može se izdvojiti 10 grupa prezimena koje, svako posebno, vode porijeklo od zajedničkog pretka.

Od tog vremena srpsko stanovništvo ovih sela, kao i sjeverozapadne Bosne uopšte, pojačavano je novim stanovništvom iz redova vlaha stočara, koji su se uslijed ekonomskih razloga, a prije svega poreskih olakšica u pograničnim nahijama Turskog carstva, kretali iz pravca jugoistoka i istoka u pravcu širenja turskih državnih granica. Ove migracije su se odvijale laganim pomjeranjem većih ili manjih grupa na dužim ili kraćim relacijama s etapnim zadržavanjima u pojedinim oblastima i trajale su neprekidno, sa različitim intenzitetom, do potpadanja Bosne i Hercegovine pod austrougarsku vlast. Prema podacima koje sam sakupio na terenu, osnovni pravac doseljavanja u ovom periodu za većinu porodica išao je iz sjeverne Dalmacije preko Livna, Glamoča, sela oko izvora rijeke Sane i okoline Mrkonjić-Grada. Ovaj pravac doseljavanja, u osnovnim crtama, poklapa se sa antičkim, srednjovjekovnim i savremenim putem Banjaluka - Split.

Ova naseljavanja bila su uslovljena turskim vojnim uspjesima i neuspjesima u blizini ili na samom području sjeverozapadne Bosne. Proces naseljavanja sjeverozapadne Bosne srpskim i muslimanskim stanovništvom bio je posebno intenzivan poslije Karlovačkog mira 1699. godine, kada Turska gubi posjede u Slavoniji, Lici i Dalmaciji i kada se dalje vojne operacije karakterišu više pozicionom borbom, a slabljenje centralne vlasti i jačanje čitlučkog sistema nameće stanovništvu sve veće poreske obaveze. Uglavnom, u ovo vrijeme padaju evidentirana doseljavanja iz sjeverne Dalmacije koja su na Zmijanju bila manjeg intenziteta u odnosu na pogranične dijelove Bosne i Hercegovine. U ovo vrijeme Zmijanje i dalje zadržava povlastice filurdžija i izvjesnu unutrašnju samoupravu.

U XIX vijeku broj slobodnih seljaka je rapidno smanjen. Stanovnici Ratkova u to vrijeme se grčevito bore za očuvanje povlastica koje su posjedovali tokom čitave turske vladavine i koje su se vremenom stalno smanjivale. Borbu stanovnika Ratkova za očuvanje ovih sloboda opisao je Kočić u svom "Zmijanju". Za ovaj period karakteristično je lokalno seljakanje pojedinih porodica sa jednog feudalnog posjeda na drugi, u čemu su ih podsticali i sami feudalci. Kao odraz ovih kretanja stanovništva, sela Gornje i Donje Ratkovo i Stražice dobijaju uglavnom pojedinačne doseljenike iz okolnih i nešto udaljenijih sela, koja su i sama pripadala nahiji Zmijanje, a koja više ne postoje. Za ove porodice nismo u većini slučajeva mogli utvrditi dalje porijeklo, osim njihovog postojanja u selima iz kojih su se po kazivanju doselili. Dok su se naseljavanja ispitanih sela, i Zmijanja uopšte, vršila raznim pravcima, uglavnom sa jugoistoka i istoka, iseljavanja su uglavnom usmjerena prema sjeveru i zapadu. Ova iseljavanja su imala karakter permanentnog odlaženja pojedinaca ili čitavih porodica u oblasti koje su pružale bolje ekonomske uslove. Istraživanja porijekla stanovništva u oblastima iseljenja utvrdila su postojanje velikog broja porodica sa različitim prezimenima koje vode porijeklo sa Zmijanja. Podatke o iseljenicima iz ispitanih sela nalazimo u radovima Karanovića i Rađenovića navedenim kada je govoreno o svakom porodičnom prezimenu posebno. Iseljavanja iz ove oblasti i ispitanih sela u XX vijeku dobijaju sasvim nova obilježja, što je uslovljeno izmijenjenim drustveno-ekonomskim odnosima. To se naročito uočava poslije II svjetskog rata, kada se iseljavanja vrše prema industrijskim centrima, a i izvan granica Bosne i Hergegovine, prije svega putevima poslijeratne kolonizaciie u Vojvodinu.

Na kraju treba reći da naša istraživanja pokazuju da narodna tradicija, koju su zapisali prethodni istraživači, i danas živi u narodu, mada je II svjetski rat i ubrzan razvoj društveno- ekonomskih odnosa u poslijeratnom periodu uticao na njeno gubljenje, kao i na nestajanje tradicionalne kulture uopšte. Gubljenje tradicije o porijeklu stanovništva očituje se, prije svega, u tome što nalazimo izvjestan broj porodica za koje nismo uspjeli zabilježiti nikakvo predanje, a i time što danas većina, uglavnom, zna samo za posljednju etapu doseljenja.

Zapoljak je zaseok u Gornjem Ratkovu. Smešten na granici između Gornjeg i Donjeg Ratkova, pripada Gornjem Ratkovu. Čine ga četiri celine - u njima žive stanovnici koji nose isto prezime: Popovići, Jurišići, Ratići i Čenići.

Zapoljak se nalazi u dolini ispod Rovanjca, gde visom dominira Veliki kamen. Preko Rovanjca je ulazak u Zapoljak putem koji vodi iz Gornjeg Ratkova i ide ispod Pučine, sitnogorične guste šume. Levo, kod Malog kamena, skreće se u Jurišiće, a pravo, preko njiva, u Popoviće. Drugi ulaz je iz pravca Sokolova, preko Turskog polja.

Na samom ulazu u Popoviće nalazi se Popovića lokva. Lokve su obeležja svih mesta u kojima ne postoji izvor ili neka druga vrsta tekuće vode. Lokva se stvara na niskim mestima (gde obično postoji nepropusni sloj zemlje) na kojima se zadržava voda od kiša i snega (snega na tim visinama ima u izobilju, služi kao pojilo za stoku i, eventualno, pranje).

Niže Popovića lokve prostire se Crljenska glavica koja jednim delom natkriljuje muslimansko mesto Crljeni. Veza između Crljeni i naših njiva postoji kroz "klanac", teško prohodan nazovi put. Taj put izlazi na Medića vratnice (kroz koje se ulazi na Medića njivu; njiva se uglavnom kosila i bila livada, ne sećam se da je  nekad sejana, a ime je zadržala jer je nekada davno otkupljena od nekog Turčina Medića).

Odatle se, zaokružujući Zapoljak, nastavlja Gaj, uzan pojas visoke hrastove šume. Iz Gaja se preko poljane izlazi na Orlovaču, vrh nešto niži od 1000 m. Zatim se preko Vjenca (visa) spušta do Prljuge, na Rovišta. Preko njih ide put za Crljeni, na čijem početku se nalazi Vujinac. Neposredno pred ulazak u Crljeni nalaze se naše poslednje njive - Krčevina koja je postala krčenjem šume i, verovatno, kupljena od Turaka; svuda okolo je sitnogorična šuma, sa po kojim većim stablom.

Ispod Rovišta je Kobilina dolina uglavnom obrasla bujadi (paprat), na koju se nastavljaju manji platoi - čistine obrasle travom i bujadi: Antukin vinograd, Tabačište, Kupusište - sve do potoka. Sa druge strane potoka nalazi se put koji jednim krajem vodi u Banjicu, a drugim u Sredenik u kome se nalazi crkva za ceo kraj. Potok je, u stvari, jaruga kojom se voda sliva od Točka i atmosferskih voda koje se spuštaju sa viših strana i teku u Banjicu. Iznad ovog puta uzdiže se strana do Velikog kamena i puta preko Rovanjca.

IZVOR :  MIROSLAV NIŠKANOVIĆ – PRILOG PROUČAVANJU STANOVNIŠTVA ZMIJANJA “O PORIJEKLU STANOVNIŠTVA GORNJEG I DONJEG RATKOVA I STRAŽICA”. Odabrao i priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.

The post Poreklo stanovništva zmijanjskih sela Gornje i Donje Ratkovo i Stražice appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Lepenica, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Lepenica većim delom leži u dolini i to u donjem kraju Lepeničke Reke, leve pritoke Južne Morave.Okolna sela su: Kacapun, Bačvište, Gramađa i Suva Morava.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara i nekoliko slabijih izvora.

Zemlje i šume.

Nazivi potesa su: Morava, Nikolčin Dol, Pobijen Kamen, Suvo Polje, Orašje, Gađano Drvo, Goli Rid, Bel Kamen, Ciganska Padina, Tekija, Meanište, Cerje, Košarnica, Dubrava, Mala Trševina, Beli Breg, Ćajinska Ornica (sada šuma) i Crveni Breg.

Tip sela.

Lepenica je selo jako razbijenog tipa. Sastoji se od tri mahale i od većeg broja pojedinačnih kuća. Mahale se zovu: Srednja ili Kusa Gra, Gornja i Drenovo. Prve dve mahale su pored puta Vranje – Vladičin Han.

Lepenica je 1952. godine imala ukupno 106 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Lepenica je staro selo. To se vidi po malobrojnim starincima i po crkvici posvećenoj Sv. Petki, koja se nalazi u Srednjoj Mahali. Ova crkvica je „u kamen iskopana“ i u nju mogu stati oko 20 ljudi. Po opštem predanju, pomenuta crkvica „je mnogo stara“. Zato što je u steni i okrenuta ka zapadu narod je od neko vreme zove Latinskom Crkvom.

Prilikom oslobađanja od Turaka Lepenica je bila zatečena kao malo selo sa mešovitim stanovništvom; više je bilo Arbanasa – oko 25 kuća a manje Cigana i Srba. Arbanasi su bili doseljeni preko Masurice, Trstene (Poljanica) i Biljanice – susedno pusto selište, sa Golaka, iz VelikogTrnovca blizu Bujanovca i Preševske Moravice. Za Srbe su bili najgori Arbanasi doseljeni iz Trstene. Oni su „pritisli badava“ zemlju i neke Srbe su nagonili da budu čifčije. Godine 1878. Arbanasi su se iselili iz Lepenice. Za potrebe Arbanasa u sadašnjoj Srednjoj Mahali postojala je tekija, pokraj nje je ležalo „tursko groblje“. Ostataka od pomenutih starina sada nema,  jer je zemlja izorana. Pored tekije za vreme Turaka nalazila se i jedna mehana- sada mesto Meanište.

Pred kraj turske uprave u Lepenici je postojao Anamski Čiflik. Zemlje ovog čiflika pripadala je ćerki vranjskog Husejin-paše – u narodu zvana Anama. Njen brat Abdula-beg imao je čiflik u susednoj Gramađi.

Crkvena slava je i seoska. Tada se kod crkvice prikupljaju gosti iz oko 20 okolnih sela; tom prilikom je u Lepenici veliki sabor.

Seoska „zavetina za polje“ je Spasovdan.

U Lepenici postoji jedno srpsko groblje, ali ne za sve meštane; stanovnici iz mahale Drenovo sahranjuju se u groblju sela Stubal, dok pojedini rodovi iz drugih mahala svoje umrle sahranjuju u grobljima okolnih sela – Bačvišta, Kacapuna i Suve Morave. To su uglavnom doseljenici iz obližnjih naselja.

Poreklo stanovništva.

U Lepenici danas žive Srbi (82 kuće) i Cigani, koji se dele na pravoslavne (11) i muslimaske (13).

Srpski rodovi:

-Paramuljci, Nikoljdan;

-Nedeljkovići, Nikoljdan i:

-Karapandžini, Sv. Petka. Za njih se priča da su starinci.

-Drenovčani, Savindan, potiču od predaka Ranđela i Mitra. Njihovo poreklo je iz Radibužde kod Krive Palanke. Oni su oko sredine XIX veka došli da grade čiflik-sahibijsku kulu u susednoj Gramađi. Tada su upoznali Lepenicu i tu se naselili: Milivoje, 47 godina – Spasa – Stevan – Ranđel.

-Deda Ilinci, Nikoljdan se dele na:

-Stošine, Joviće, Andrejeviće i Mladenoviće. Doselili su se iz susednog planinskog sela Bačvišta. Tamo imaju istoimene rođake, koji su u Bačvištu  starinci.

-Jovanovići i Pandžini, Aranđelovdan. Doselili su se iz Jovca gde su činili jedan rod.

-Koterci su se doselili iz Kacapuna. Tamo su bili starinci.

-Kržičani i Cvetkovići, Lučindan. Doselili su se iz Kržinca u Grdeličkoj Klisuri.

-Jovići, Stevanjan, su doseljeni pre 12 godina iz Stubla. Tamo su bili doseljeni iz Pepeljevca kod Kruševca.

-Vučkovići, Aranđelovan, su doseljeni iz Stuble.

-Đorđevići prvi, Aranđelovdan, su doseljeni iz Ržane kod Bosilegrada.

-Đorđevići drugi i Jaglinkini, Sv.Petka i Nikoljdan,  su doseljeni iz Suve Morave..

-Markovići, Sv.Petka, su iz Zebinca u Grdeličkoj Klisuri. Najpre su došli u Kacapun pa odatle u Lepenicu.

-Konjarci, Zare i Tančo – slave Nikoljdan, Doselili su se iz Bačvišta. Zare je u Bačvištu je pripadao rodu Grujinci, koji su starinci a Tončo i Konjarci pripadali su rodu Pašalici, poreklom iz Crvenog Grada u Gornjoj Pčinji.

-Stanojčići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Belanovca. Dalje poreklo im je iz Ćustendila u Bugarskoj.

-Cigarci, Aranđelovdan, su se doselili iz Bigle.

-Binovci, Savindan, su se doselili iz Binovca. Tamo su pripadali rodu Klisurci a oni su doseljeni iz Klisurice blizu Vranjske Banje.

-Kitarci, Nikoljdan, su se doselili iz Velikog Buštranja.

-Čukurci, Nikoljdan, su doseljeni iz Gornje Pčinje.

-Terziče, Sv. Petka , su doseljeni iz Gornje Pčinje.

- Pešanovi, Savindan, su doseljeni iz Radibužde kod Krive Palanke.

Pravoslavni Cigani:

-Krstići, Stošići i Stojan – slave Nikoljdan. Prva dva roda žive ovde od turskog doba. Treći rod potiče od „prizetka“, skoro doseljenog iz Jovca. Svi oni govore srpski i sa Srbima imaju zajedničko groblje. Bračne veze ovi Cigani sklapaju među sobom i sa pravoslavnim Ciganima iz drugih sela.

Muslimanski („turski“) Cigani:

-Kamberovići, Ibraimovići, Mamutovići, Ramiz i Maljo. Prvi rod ovde živi od turskog doba, dok su ostali kasnije doseljeni iz Kacapuna. Sve ove Cigane Srbi zovu Gurbetima. Njihov broj je promenljiv, jer lako prelaze u druga sela pa se posle vraćaju. Groblje im je na mestu Pobijen Kamen. Govore ciganski i srpski.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Lepenica (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Kacapun, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Kacapun leži na neravnom zemljištu u srednjem toku Lepenice, leve pritoke Južne Morave. To je dosta siromašno selo, jer su šume na ataru uništene i njive većim delom odnete.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz kladenaca i bunara. Dok je bilo više šuma izbijali su češći i jači izvori-kladenci. Pojedini izvori  se zovu: Crno Travac, Manatka, Ovči Kamen, Đeran i drugi.

Zemlje i šume.

Potesi na granici atara zovu se: Drven Dol, Tipčinica, Vrli Dol, Deda Jovački Rid, Dubrava i Manastirski Rid. Unutrašnji delovi atara nose ove nazive: Garvanica, Dunjče, Rosuljski Rid, Rosulja, Kara Asanova, Kadina Njiva, Ramin Rid, Selište, Manatka i Zugrafska Njiva.

Tip sela.

Kacapun se sastoji od tri mahale, koje su međusobno dosta udaljene. Mahale su: Ovča Strana, Reka i Mirjanovce. Postoje i pojedinačke kuće; one se nalaze između pomenutih seoskih delova. Najznačajnija mahala je Reka, jer leži na putu u dolini Lepenice.

Kacapun je 1952. godine brojao ukupno 48 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

U Kacapunu, desno od reke Lepenice, postoji manastir Sv. Ilije. To je mala zgrada (8h6 m) zidana od kamena i pokrivena pločama. Ovo je veoma stari manastir, verovatno srednjovekovni, a po predanju se ne zna kada je sagrađen. Kako se priča u narodu, jednom je oblast oko ovog manastira opustela; narod se iselio, sela su bila porušena, manastirska zgrada obrasla pavitima a oko nje je izbila gusta šuma. Kada se ovaj kraj kasnije naselio onda su meštani Kacapuna pronašli manastir. Kod manastira svake godine drugog avgusta – na Ilindan – se održava veliki sabor. U manastiru povremenu službu vrši sveštenik iz susednog Kunova.

Selište leži desno od reke Lepenice na visokom zemljištu. Tu postoji izvor Crno Travac. Priča se da su na Selištu živeli stanovnici današnjeg sela. Tu su sada njive i livade. Drugo mesto zvano Selište leži u mahali Mirjanovce, levo od pomenute reke.

Oko starog manastira, u klisurastom delu doline, ima veći broj napuštenih i porušenih vodenica. One su pripadale nekadašnjem starom selu. Po znatnom broju vodeničišta može se zaključiti da je ranije selo imalo, relativno veliki broj kuća.

Današnji Kacapun osnovan je posle naseljavanja starog naselja. Osnivači sela bili su malobrojni očuvani starinci kao Baba Nikini, Džolinci i Baba Jovankinci. Potom su došli doseljenici iz Gornje Pčinje i iz drugih naselja.

Manastirski Rid je blizu mahale Ovča Strana. Tu se nalazila utrina manastira Sv. Ilije. Posle Drugog svetskog rata ovu utrinu su podelili meštani.

Nazivi potesa Kara Asanovo, Kadina Njiva i Ramin Rid ostali su po ranijim muslimanskim vlasnicima iz susednog sela Lepenice i iz Vranja. Ove male potese sa boljim njivama otkupili su meštani Kacapuna 1878. godine. Ostala kacapunska zemlja za vreme Turaka pripadala se seoskom stanovnicima.

Kacapun ima dva groblja, jedno je kod manastira a drugo u mahali Mirjanovce.

Poreklo stanovništva.

Srpski rodovi:

-Baba Nikini ili Čifutkini, Aranđelovdan, smatraju se da su starinci. Žive u Reka Mahali.

-Džolinci, Nikoljdan, se smatraju kao starinci. U ovom rodu bio je neki pop Džola; on je našao napušteni manastir.

-Baba Jovankinci, Sv.Petka, su, takođe, starinci. Prokleo ih vladika „i ne može da firajev“.

-Deda Bogadonovci, Nikoljdan. Rod su osnovala tri brata odnekuda doseljena. Žive u mahali Ovča Strana.

-Mirjanovci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Đelići, Nikoljdan, žive u Reka Mahali. Poreklom su iz Crvenog Grada u Gornjoj Pčinji. Otuda se doselio otac sa pet sinova u susedno više selo Brestovo. Jedan sin, Nikola, iz Brestova došao je u Kacapun: Miloje, 60 godina – Cvetkov – Đela – Nikola – Ilija, koji se iselio iz Crvenog Grada. Njihovi rođaci u Brestovcu zovu se Milutinci.

-Popovci, Sv. Petka, su poreklom iz Gornje Pčinje. Pred kraj turske vladavine iz pomenute starine iselila su se dva brata; Marko i pop Nikola. Marko se naselio u Suvoj Moravi gde je osnovao rodove Kolarce i druge; pop Nikola došao je u Kacapun. Ovaj rod od doseljavanja do danas stalno je davao po jednog sveštenika. Najpre su kuću imali u mahali Mirjanovce a sada u Reka Mahali. Priča se za Popovce, da su ranije u Kacapunu „prezali po 10 jarma svojih volova i išli na planinu Kukavicu za grede“.

-Lingurci, Nikoljdan,  ne znaju za svoje poreklo. Postoji rod Lingurci u su sednom Jagnjilu, ali ovi sa njima nisu rođaci. Kuće su im u Reka Mahali.

-Simonovi, Aranđelovdan, su doseljeni u tursko doba iz Brezovice u Gornjoj Pčinji. Kuće su im u Reka Mahali.

Pravoslavni Cigani su:

-Filjovci, Jovanjdan. Ovde žive od turskog doba. Imaju rođaka u susednoj Lepenici. Kuće su im Reka Mahali. Neki od njih žive u susednoj Lepenici.

Iseljenici.

-Đelići, tri porodice su se iselile; dve u Niš i jedna u Paraćin.

-Popovci, sveštenici Vidosav i Pera Popovići sada žive u Vladičinom Hanu.

-Katerci su se iselili u Lepenicu.

-Crcinci žive u Mijakovcu u Poljanici.

-Stojanovići, Jovanovići i Milenkovići su se iselili u Vladičin Han.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Kacapun (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Ravna Reka, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela i vode.

Ravna Reka zahvata prostrano zemljište na granici Vranjske Kotline i Poljanice na visini od 800 do 1000 metara. Okolna sela su: Solačka Sena, Beliševo, Jagnjilo, Kacapun i dr. Oko pojedinih mahala vide se njive zasejane žitom, voćnjaci, čestim izvorima i potočićima.

Zemlje i šume.

Nazivi potesa su: Kun, Klisura, Kučavica, Selo, Turska Njiva, Đulin Grob, Deja, Garina, Kalin Deja, Petlova Čuka, Šaština, Bara, Ramina Livada, Gradište, Trševine, Toplački Dol i Dejkov Laz.

Tip sela.

Naselje je podeljeno u 10 mahala: Sađane, Dubrava, Simončinci,  Marčinci, Cerjani, Zdravkovci, Sredorek, Opaljenik, Sagulci i Karavanovci. Kuće u mahalama su na različitim rastojanjima.

Ravna Reka je 1952. godina imala ukupno 125 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

U Ravnoj Reci postoje starine i karakteristični nazivi za koja se vezuju narodna predanja. Ti podaci govore da je ovde bilo stanovnika od davnih vremena. Na granici sa susednim Jagnjilom nalazi se uzvišenje Gradište, na 882 metra. Meštani su kopali po Gradištu i nalazili tanke opeke, ćeramide i velike zemljane ćupove. Priča se da je to bio „neki grad“. Neki navode da je grad postojao  za „vreme Rimljana“. O ovom Gradištu izneti su podaci i u opisu Jagnjila, jer više pripada tom selu.

Ravna Reka ima crkvu posvećenu Velikoj Gospojini. Ona je sagrađena 1926. godine ne mestu jedne crkvine. Crkvina je pripadala starom selu koje je postojalo pre današnjeg naselja. Na tom mestu, pre nego što je crkva sagrađena, poznavali su se zidovi visoki do dva metra.

U blizini crkve je mesto Čukar. Tu su meštani u novije vreme iskopavali mnogo starih srpskih grobova. Kamen od tih grobova upotrebljavan je za zidanje škole i crkvenog vajata. Pored starih grobova nalazi se današnje groblje. Crkva i škola leže na prostoru između mahala Opaljenik, Cerjani i Marčinci.

Današnja Ravna Reka nije mnogo staro naselje. Nju su osnovali srpski doseljenici, koje je pribrao musliman u narodu poznat kao Raman, naseljen u Vranju. To je Ramiz-paša, sin poznatog Husejin-paše. Njegov veliki čiflik nalazio se u selu Jovcu. On je bio oko sredine XIX veka. Popomenutom vlasniku selo se najpre zvalo Ramanova Reka. Vlasnik je kasnije prodao drugom čiflik-sahibiji. On se zvao Osman Đole-efendi, koji je bio vlasnik sela do 1878. godine. Pomenute godine on se iselio a njegovu zemlju prodao je meštanima a opunomoćenik jebio Milan Banker iz Vranja. Plaćali su „jedan dukat za jedan dulum njive ili livade“. Dok je selo bilo čiflik-sahibijsko u njemu su živeli Arbanasi poljaci iz nekih poljaničkih sela. Posednji poljaci bili su Šaban i Alija.

Ravna Reka u početku je bilo selo zbijenog tipa i ležala je na mestu sada zvanom Selo; nalazi se na strani prema susednom Beliševu, nedaleko od današnje crkve. Trla i kolibe bili su dalje od kuća na više mesta po ataru. Kada su stanovnici u „Selu“ počeli da se množe, onda su odeljeni zadrugari, na početku druge polovine XIX veka, nastanjivali po kolibama. Tako je Ravna Reka postalo selo razbijenog tipa. Prilikom oslobađanja 1978. godine selo jeimalo 10 srpskih kuća. Nalazile su se na mestima: Dejkova Laz, Sredorek, Opaljenika, Cerjani, Zdravkovci i Čarapinci.

Do 1918. godine u Ravnoj Reci bilo je nekoliko ciganskih porodica – Šain, Rašid, Šaćir. Bili su kovači. Mesto gde su živeli zovu se Ciganske Kuće. Groblje se nalazilo na mestu Bab Cvetin Grob. Pomenute godine Cigani su se iselili u niže selo – Lepenicu.

Crkvena slava je nada dan Velike Gospojine. Tada se u Ravnoj Reci priređuje sabor.

Seoska slava je trećeg dana Duhova.

Poreklo stanovništva.

Stanovništvo Ravne Reke potiče od doseljenika.

Rodovi poznatog porekla:

-Simončani ili Dubravci, Jovanjdan, su doseljeni u tursko doba iz poljaničkog sela Strešak. Kuće si im u mahali Dubrava ili Simončani.

Iz Sebe Vranja doseljeni su:

-Marčini, Glavinci, Velkovci, Čarapinci i Đorinci. Slave Aranđelovdan i Nikoljdan. Izgleda da je njihovo dalje poreklo iz okoline Bosilegrada. Marčinci u Ravoj Reci imaju posebnu mahalu. Čarapinci su se namnožili od pretka deda Stevana.

-Buljesi, Nikoljdan i Jovanjdan, su poreklom iz Buljosevca u jugozapadnom delu Vranjske Kotline. Tamo imaju rođake – Ivkovci, koji su starinci. Iz pomenutog sela iselili su se za vreme Turaka tri brata; jedan je došao ovde – Ilija ili deda Buljes, drugi je otišao u Kragujevac a treći se naselio u Grejaču kod Niša. Kuće Buljesa u Ranoj Reci nalaze se u mahali Opaljenik. Deda Buljes bio je imućan čovek; držao je oko 12 konja.

-Sagulci, Nikoljdan, su se doselili iz Urmanice u Poljanici. Tamo su „dugovali za porez“ pa „pobegli ovde“. Najpre su čuvali konje u rodu Buljesi.

Doseljeni rodovi nepoznatog porekla.

-Ljubanovi, Aranđelovdan, su nastanjeni u mahali Sredorek.

-Zdravkovci, Aranđelovdan i Jovanjdan, žive u istoimenoj mahali.

-Karavanovci i Čakrlici, Nikoljdan. Prvi rod ima posebnu mahalu.

Iseljenici.

-Simončini, po jedna porodica živi u Vranju, Preševu i Surdulici.

-Đorđinci, jedna porodica se iselila u Preševo.

-Glavinci, dve porodice, i od;

-Zdravkovci, dve porodice su prešle u Krivu Reku – selo Berivojce.

-Velkovci, jedna porodica se iselila u Jajinje kod Leskovca.

-Marčini, dve porodice su se iselile u Vojvodinu.

-Karavanovci, jedna porodica se iselila u Lučane – preševska Crna Gora.

-Pešići su se iselili u Vranjsku Banju.

-Karadičani i Marinčani su se iselili u Suvu Moravu.

U susednu Poljanicu su se iselili:

-Stankovići i Pešići u selo Sekirje;

-Šarkovci u selo Tumba i;

-Rašinci u selo Vlase.

-Mladenovići su se iselili u Taor kod Skoplja.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Ravna Reka (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poštovani, ova stranica je u pripremi. Pozivamo vas na saradnju. Pošaljite nam svoj prilog, sve što znate o ovom prezimenu na osnovu usmenog predanja ili citiranjem navoda iz knjiga (navedite kojih) ili onog što je već objavljeno na ostalim internet sajtovima (napomenite kojim). Obavezno napišite i koju krsnu slavu slavite i područje u kojem se […]

The post Poreklo prezimena Skovran appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Solačka Sena, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Solačka Sena je na granici Vranjske Kotline prema Poljnici. Veći deo sela je na stranama kosa a manji na ravnom zemljištu.

Vode.

Solačka Sena, kao i susedna naselja, obiluje izdanskom vodom. Poznatiji izvori su: Jaki Kladenac, Livade, Buke, Kruškar, Vojinovac, Selski Kladenac i dr. U Solačkoj Seni ima 10 bunara.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi za njive i šume su: Jezerina, Vlaške Kruške, Bunarište, Kara Asanov Grob, Rasečena Bara, Dubje, Lenina Bara, Kukavička Reka, Ravnjak, Bajina Njiva, Kitka, Slugi Deo, Drenska Čuka, Pojatište, Jasenski Rid, Šumatovac, Drenova Glava, Vukana, Miljkov Vrh, Deja, Gložje, Torsko Gumni i Baba Cvetin Grob.

Tip sela.

Solačka Sena je selo razbijenog tipa sa jako izraženom podvojenošću mahala. U mahalama su opet kuće razdeljene po grupama. Mahale su: Donja, Mihajlovci, Mustrakelci i Momirovci.

Solačka Sena je 1952. godine imala ukupno 75 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Na zemljištu Solačke Sene nekada je ležalo „prednje selo“. Crkva toga sela nalazila se na mestu Drenje, južno od današnjeg naselja. Na Drenju su danas njive ali stariji meštani pamte kada su se poznavale „zidinke“. Ranijem selu je pripadalo i jedno staro groblje. Ono se nalazilo na potesu Sunje. Neki meštani kažu da su ti grobovi imali pravac sever-jug i da su oni „latinski“.

Današnje selo postalo je pre oko 150 godina. Tada su se odnekude, sa juga, doselile tri kuće, koje su bile rođačke. Posle njih došli si i malobrojni drugi doseljenici. Prve tri doseljene porodice živele su u današnjoj Donjoj Mahali. Njihovi sinovi su krčili šume za njive i od kuća prelazili tamo da žive. Tako su od pre oko 120 godina obrazovani novi krajevi sela, koji su stvorili naselje razbijenim.

Potes Vlaške Čuke leži na granici sa susednim poljaničkim selom Strešak. Na tom mestu boravili su stočari Vlasi i po njima je nastao ovaj topografski naziv.

Na granici sa Streškom nalazi se i mesto Turski Grob. Ime je nastalo po nekom ubijenom i tu sahranjenom muslimanom. Danas taj grob ne postoji.

Naziv Baba Cvetin Grob ostao je po nekoj babi koja se tu smrzla i tu sahranjena.

Tursko Gumno je mesto u sredini sela.Tu se za vreme Turaka vršilo spahijsko žito.

Seoska slava je Spasovdan. Sabor se drži kod krsta.

Groblje današnjih stanovnika leži severoistočno od sela, na jednoj čuki.

Poreklo stanovništva.

Srpski stanovnici Solačke Sene potiču od doseljenika.

Rodovi su:

-Miajlinci, Todorovci i Momirovci – slave Aranđelovdan i Nikoljdan. Potiču od osnivača sela. Doselili su se negde sa juga. Ovde žive od pre oko 150 godina: Jovan, 60 godina (od roda Momirovci) – Sava – Rista – Stojan – Momir, koji se doselio. Jedna grana roda Miajlinci zovu se:

-Mustrekalci. Pomenuti rodovi su nekada činili jedan rod. Danas su prestale rođačke veze i međusobno sklapaju brakove.

-Jančinci i Baba Zlatinci su ranije činili jedann rod. Slave Sv.Petku. Potičuod pretka Ljube; on je iz Repinca prešao u Vranje, pa je odatle otišao u Solačku Senu kao domazet: Milan, 72 godine – Stanko – Janča – Ljubo.

Iseljenici.

-Miajlinci, dve porodice su se iselile i Garinu kod Leskovca.

-Todorovci, po jedna porodica se iselila u Prekodolce i Rajince kod Preševa.

-Momirovci, dve porodice se iselile u poljaničko selo Oruglicu i jedna u Koprive kod Leskovca.

-Baba Zlatinci, jedna porodica se iselila u Leskovac.

-Dojčinari, tri kuće se iselile u susedni Srneći Dol.

-Vladikini su se iselili u Jovac. Dalje poreklo im je iz Drenovca u Poljanici.

-Senčani su se iselili u Prekodolce. Oni su grana sadašnjih rodova Miajlinci, Todorovci i Momirovci.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Solačka Sena (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Srneći Dol, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Srneći Dol je planinsko selo: Zahvata zemljište oštrih oblika, izbrazdano potociam, koji se slivaju u Lepenicu, levu pritoku Južne Morave. Kada se nađe neki zaravnjak ili blažija strana, iskrči se i tu ceo jedan rod podiže kuće.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće sa izvora, koji nose ove nazive: Baba Kitinski Kladenac, Veselinov Preslap, Livadče, Lena Bara i Popov Kladenac.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi potesa: Lipova Glava, Tikvarka, Dubika, Dojčinica, Kućetine, Govedarnik, Klisura, Ogorelo Gumno, Crešnja, Virovi, Meče Čuka, Žuta Voda, Vuče Pladnište, Ostri Kamen, Kriva Dolina, Jovančova Padina, Golema Reka, Vrli Put, Siva Mrtvica, Pobijen Kamen, Turska Njiva, Gaber, Čelinkino Kućište, Ajdučko Kladenče, Smiljeva Ornica, Odžina Padina, Dubje, Pčeničište i Trševina.

Tip sela.

Srneći Dol je selo razbijenog tipa. Deli se na mahale: Dojčinska, Pešinska, Lena Bara, Baba Kitinska, Baba Iličinska, Brzačka, Uševačka, Baba Cvetina i Baba Miličinska. Treba dosta vremena da se dođe iz jedne u drugu mahalu.

Srneći Dol je 1952. godine imao u svom sastavu ukupno 42 domaćinstva.

Postanak i ime sela, starine i prošlost.

Na mestu Lipova Glava, severozapadno od sela izoravaju se „kose, baglame, svrdla, burgije, motike“ a ima ostataka od zidova. Tu se nalazilo „neko prednje selo“, koje je za vreme Turaka uništeno.

Na potesu Cerka, južno od Srnećeg Dola, vide se stari srpski grobovi zaostali „od pandivek“. Pravac grobova je istok-zapad. Između njih izrasla je bukova šume. Ovi grobovi su od stanovnika koji su živeli u pomenutoj Lipovoj Glavi.

Današnji Srneći Dol osnovan je oko sredine XIX veka. Osnivači su bili doseljenici iz vranjskih i poljanički sela. Prilikom doseljavanja stanovnici su zatekli „zemlju pustinjak“. Sve je obraslo u šumi i u njoj su „srne živele“. Po tome je, kako se kaže, nastalo ime sela. Prilikom oslobađanja od Turaka Srneći Dol je imao 7 kuća. Do pomenutog osobađanja Srneći Dol i susedna Kostomlatica računali su se kao jedno selo – zajedničko ime je bilo Kostomlatica. Tada su narasli i podelili sa u dva naselja. Najviše su se odvojili „zbog svađa u piću na slavama“.

Topografski nazivi Turska Njiva i Odžina Padina su po ranijim vlasnicima. Oni su bili muslimanski Arbanasi od 1878. godine naseljeni u susednom poljaničkom selu Strešak.

Potes Kućetine sada je pod livadama. Niko ne zna kada su tamo bile kuće.

Mesto Čelenkino Kućište naziv je dobilo po kuće nekog stanovnika, kasnije iseljenog. Taj iseljenik na tom potesu je imao burdelj.

Naziv Ajdučko Kladenče postoji „od vaj vek“,

Seoska slava je Mali Spasovdan. To je slava i u susednoj Kostomlatici.

Groblje današnjih meštana nalazi se u Baba Cvetinoj Mahali. Pored njega je mesto Cigansko Groblje. Niko ne zna kada je bilo Cigana u ovom selu.

Poreklo stanovništva.

U Srenećem Dolu žive ovi doseljeni rodovi:

-Deda Stojkovci, Aranđelovdan, su starinom iz vranjskog sela Ranutova, koje leži pokraj Južne Morave. Odatle su „zbog Turci“ pobegli u poljaničko selo Strešak, pa pre oko 130-140 godina došli u Srneći Dol. Milan, 76 godina – Stojilko – Đoko – Deda Stojko, koji se doselio. Stojko je imao sinove Đoku, Nikolu i Stanoja. Deda Stojkovci su izvesno starinci Vranjske Kotline.

-Baba Milčini, Nikoljdan, su doseljeni za vreme Turaka iz susednog poljaničkog sela Strešak.

-Baba Cvetini, Nikoljdan, su ranije činili jedan rod sa Baba Milčini.

-Brzaci, Aranđelovdan, su doseljeni u tursko doba iz Lalinca u Poljanici. Nekog njihovog pretka su Turci hteli da streljaju, pa je on pobegao te su po tome dobili ime.

-Dojčinari, Nikoljdan, su se doselili posle 1878. godine iz susedne Solačke Sene.

-Baba Kitini, Nikoljdan, su se doselili posle 1878. godine iz Golemog Sela u Poljnici.

-Uševčani, Aranđelovdan, su doseljeni nakon oslobođenja od Turaka iz Uševca u Poljanici. Rod je osnovao predak Cvetko.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Srneći Dol (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Kostomlatica, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.      

Kostomlatica je planinsko selo. Leži na jugoistočnoj padini Kukavice, na visini od 1000 do 1100 metara. Okolna sela su: Sreneći Dol, Kukavica, Jagnjilo i dr.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz izvora i bunara. U  Kostomlatici izbijaju izvori: Ćelište, Grka, Pejakovski Kladenac i dr. Bunara ima pet. Na ataru ima dosta izvora: Krvava Reka, Obršina, Bajčina Padina, Preka Livada, Staro Selište i Bugarska. Meštani kažu: „Od našeg sela nema povodno mesto nigde“.

Zemlje i šume.

Nazivi potesa su: Kostulj, Kun, Rid, Preslop, Kletište, Ravni Deo, Staro Selište, Misi Rid, Progon, Elenji Rid i Lisac.

Tip sela.

Kostomlatica je selo razbijenog tipa. Deli se na četiri kraja koja se zovu: Prisađe, Lipov Vrt, Srednja Mala i Slivanjak ili Đelinska Mala.

Kostomlatica je 1952. godine imala ukupno 31-dno domaćinstvo.

Postanak sela, starine i prošlost.

Severozapadno od Kostomlatice, na oko pola sata hoda, postoji potes Staro Selo. Tamo jebilo „kodža (veliko) srpsko selo od vaj vek“. I ono se zvalo Kostomlatica. Jednom je u tom selu „čuma tepala ljudi i stoka“. Zbog toga su svi preživeli stanovnici prešli da žive u Adrovac kod Aleksinca. Na Starom Selištu sada je utrina. Po utrini „poznaju se kuda su bile kuće“ i vide se „slogovi“ od nekadašnjih napuštenih njiva. Oko selišta u bukovoj šumi vide se naušteni stari putevi. Blizu Starog Selišta je potok Krvava Reka. Priča se, da su se tu nekada srele srpska i turska vojska, koje su se pobile. Od te velike pogibije nekoliko dana je tekla „krvava voda“. Moguće je da je tada selo propalo na Starom Selištu. Propast sela i borba u dolini Krvave Reke, izvesno su bili u doba srpskog ustanka.

Severno i severozapadno od Kostomlatice – „u planini“ – na tri mesta postoje stara groblja; na pomenitom Starom Selištu, zatim u Misi Ridu i na Progonu. Grobovi na Starom Selištu imaju krstove i njihov pravac je istok-zapad. Oni su pripadali iseljenom srpskom stanovništvu iz starijeg naselja. Groblje na Misi Ridu neki kažu da je bilo „latinsko“. Staro selo Kostomlatica imalo je i crkvu. Nalazila se na mestu Ćelište u sredini sadašnjeg naselja („vakalno mesto“). Priča se da je ta crkva građena od borovog drveta („čamovina“). Kopajući na Ćelištu meštani su nalazili cigle i ćeramide. Na ovom crkvištu danas je šuma i postoji Crkveni Kladenac. Kod ove crkve nekada se održavao sabor. U blizini crkvišta je groblje današnjih meštana.

Današnja Kostomlatica nije staro selo. Osnovano je pre oko 100 godina od doseljenih srpskih rodova. Doseljenici su dolazili iz okolnih zapadnih i severozapadnih oblasti. Prilikom oslobađanja 1878. godine Kostomlatica je imala pet do deset srpskih kuća. Do pomenute godine današnja susedna sela Kostomlatica i Srneći Dol činili su jedno naselje. Tada su oni narasli i podelili se u dva sela. Da se odvoje u posebno selo naročito su tražili meštani Kostomlatice, jer oni imaju najbolju utrinu.

Seoska slava je prvog četvrtka posle Spasovdana. Tada se priređuje sabor kod seoskog krsta.

Poreklo stanovništva.

U Kostomlatici su ovi rodovi:

-Deda Jovinci, Nikoljdan i Aranđelovdan, su doseljeni u tursko doba „od Leskovačko“. Tamo su „ubili Turčina“.

-Deda Pejkovci, Nikoljdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Prisađani, Nikoljdan i Aranđelovdan i:

-Lipo Vrtčani, Nikoljdan, su ranije činili jedna rod  - „pridržavali se na familiji“. Ni za njih se ne zna odakle su doseljeni. Sva je prilika da potiču iz sliva Veternice na severozapadu.

-Ćalinci, Aranđelovdan, su doseljeni iz sela Vlasa u Poljanici.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Kostomlatica (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Kukavica, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj i naziv sela.

Kukavica spada u izrazito planinsko naselje Vranjske Kotline. Leži na grebenu planine Kukavice, po čemu je i dobilo ime, na visini od 1300 metara. Susedna sela su: Gornje Jabukovo i Kostomlatica.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz šest česama i četiri bunara. Glavnije česme su: Leskova Voda, Kladenac i dr.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi potesa su: Vitlište, Ravno Pojište, Vladimir Čukar, Poljana, Furnište, Anište, Ružin Grob, Kulište, Bazova Čuka, Lekovita Voda, Zdravči Kamen, Vrla Ornica, Orlov Kamenac, Deda Cvetkova Mrtvica, Vučike, Pavlovo Vodeničište i Ugrinove Države.

Tip sela.

Kukavica je selo razbijenog tipa. Podeljena je na tri mahale: Gornju, Donju i Čukarsku.

Kukavica je 1952. godine imala ukupno 20 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Po opšte raširenom mišljenju, nekada je na mestu današnje Kukavice i po okolnom zemljištu – na mestu Deja i drugim – postojalo je staro srpsko selo. Ono je imalo veći broj domova. Narod iz tog sela priređivao je sabor na mestu sada zvanom Vitlište. Na saboru, pored ostalih stanovnika, skupljalo se svake godine po 70 devojaka iz starog sela. To selo kasnije je „uništila čuma“. Mestimično se poznaju delovi nekih napuštenih puteva, koji su pripadali tom selu. Oko 90 minuta hoda, severozapadno od Kukavice postoji mesto Selište. Pomenuti potes sada se nalazi na zemljištu koje pripada državi. Po pričanju, i tamo je nekada bilo selo.

Severozapadno kraj Kukavice je staro groblje sa krstovima i retkim pločama. Ploče su položene u pravcu istok-zapad. O znatnoj starosti ovih grobova možemo suditi i po tome što su zarasli u bukovoj šumi. Ovo zarastanje dokaz je jednog perioda opustelosti sela. To je moglo da bude u doba austro-turskih ratova ili za vreme srpskog ustanka na početku XIX veka.

Posle propasti starog sela zemlja današnje Kukavice sa prostranim planinskim pašnjacima i bujnom bukovom šumom pripadala je vranjskom Husejin-paši. Njegovo glavno feudalno središte za ovaj kraj Vranjske Kotline nalazilo se u nižem selu Jovcu. Oko sredine XIX veka na zemljište turskog paše došli su srpsko doseljenici iz drugih sela. Oni su osnovali današnje selo Kukavicu, koja je stara oko sto godina. Od tih doseljenika potiču današnji rodovi. Oni su seosku zemlju otkupili od Ramiz-paše, sina pomenutog Husejin-paše. Prilikom oslobađanja od Turaka Kukavica je imala 9 srpskih kuća.

Mesto Kulište leži pored pomenutog grobišta. Za vreme Turaka tu je bilo sedište poljaka, koji su bili zastupnici čiflik-sahibiji. Poslednji poljak zvao se Šaban. Njega je ubila srpska vojska 1878. godine. Tada je i kula porušena.

Na ataru Kukavice postoje potesi Bačevina i Asanove Bačevine. Na prvom mestu ima nekoliko starih grobova. Naziv Asanove Bačevine je ostao po nekom muslimanu, koji je tu leti napasao stoku.

Na planini Kukavici ranije su letovali sa stokom pojedini Cincari – u narodu zvani Ašani. Od njih se pamti neki Vanđel, koji je imao dosta ovaca, oko 70 konja i bio je „mnogo bogat“. Krajem XIX veka Vanđelovi sinovi sinovi u svađi su ubili deda Jovana iz Kukavice.

Anište je mesto severno od sela. Naziv je ostao po nekadašnjem hanu. On se nalazio na sporednom planinskom putu, koji je preko grebena Kukavice vodio za Leskovac.

Selo Kukavica stradalo je od Bugara dva puta; 1918. godine oni su zapalili sve seoske kuće, dok su u Drugom svetskom ratu Bugari streljali nekoliko meštana. Od Bugara je mnogo uništavana seoska šuma; da bi obeležili svoju okupatorsku granicu prema Srbiji. Oni su  od 1941. – 1944. godine posekli svu bukovu šumu u dugačkoj i prilično širokoj zoni.

Seoska slava je Sv. Vrači. Tada se priređuje sabor oko krsta.

Poreklo stanovništva.

Svi stanovnici vode poreklo od doseljenih predaka. Rodovi su:

-Stojkovići, Jovanjdan, su doseljeni pre 100 godina iz sela Ploče u blizini Vlasine.

-Jovanovići, Aranđelovdan, imaju isto poreklo i vreme doseljavanja kao i Stojakovići.

-Stojanovići, Nikoljdan, „ovde su izišli iz nižeg sela Brestova“. Tamo su pripadali rodu Deda Stevanci, koji  je doseljen iz nekog sela „preko Morave“ – desno od Južne Morave.

-Stošići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Beliševa. Dalje poreklo im je iz Kljajića kod Lebana.

-Deda Spasini, Sv. Atanasije, su doseljeni iz Brestova.

-Deda Stojkovići, Nikoljdan, su doseljeni iz Kunova. Tamo su pripadali starinačkom rodu Trmali. U Kukavicu je došao deda Stojko, koji je čuvao mnogo ovaca.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Kukavica (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Jagnjilo, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Jagnjilo leži u gornjem delu sliva Lepenice, leve pritoke Južne Morave. Pojedini delovi Jagnjila nalaze se na zemljištu visokom od 800 do 1000 metara. Okolna sela su: Srneići Dol, Brestovo, Solačka Sena i Ravna Reka.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće sa kladenaca i tri bunara. Kladenci nose ove nazive: Žuto Kamenski, Pešinski, Donjo Mahalski i Rajićeva Padina.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi potesa su: Gradište, Mrtvica, Vodnodolski Čukar, Garište, Pobijen Kamen, Bojin Del, Ložište, Šopsko, Lazove, Gola Garina, Preslop, Selište, Kućište i Plemljište.

Tip sela.

Jagnjilo je selo razbijenog tipa. Deli se na mahale, koji nose ove nazive: Donja Mahala ili Linguri, Žuto Kamenci, Pešini ili Selo, Maćanci i Kriva Kruška. U svakoj mahali uglavnom žive prrredstavnici jednog roda.

Jagnjilo je 1952. godine imalo ukupno 57 domaćinstava.

Postanak i ime sela, starine i prošlost.

Gradište je uzvišenje visoko 882 metra na granici sa Ravnom Rekom, Brestovom i Kapacunom. Ono je pomenuto u opisu sela Ravna Reka. Po pričanju zabeleženom u Jagnjilu, ovaj kraj su jednom napali Voštani. Od njih se narod krio po šumama („od Voštani bežali“), a neki su se radi odbrane povukli u Gradište. Tada su iz tvrđave izašle plovke u reku, te su na taj način napadači otkrili tajni ulaz za utvrđeno naselje i na taj način ga osvojili. U podnožju Gradišta do reke je crkvište Sv.Đorđa. Tu su meštani, prilikom kopanja, nalazili: krstove, crkvene zidove sa živopisom a bilo je delova natpisa. Drugo crkvište u Jagnjilu postoji u sadašnjem južnom delu sela kod groblja. Tu ima slabih ostataka od zidova.

Selište je mesto kraj seoskih kuća na severnoj strani. Tamo „bilo srpsko selo neki put“. Od starog naselja u njivama i livadama nalaze se „duvarine“ i groblje. Kako se navodi u legendi, jednom o Vaskrsu stanovnici iz ovog i iz susednih srpskih naselja – Kukavice, Brestova i dr – otišli su na saboor u leskovačko selo Čukljenik. „Ali se tamo Srbi potrli od čume“. Tada je propalo staro selo u Jagnjilu i naselja koja su ležela na selištima u sadašnjim okolnim selima po masivu Kukavice. Od tada, zbog žalosti, nastalo je i ime pomenute planine.

Današnje Jagnjilo osnovali su srpski doseljeni rodovi. To je bilo na početku XIX veka. Najpre se doselio rod Žuto Kamenci – predak deda Đorđe. Posle njega doselili su se Deda Pešinci i Maćanci. Prilikom osnivanja naselja zemlja Jagnjila bila je ničija i većinom obrasla u šumi – „bilo pustelija“. Najstariji deo današnjeg naselja bio je u mahali Selo. Odatle su se stanovnici „razbili“ i osnovali posebne mahale – „koj kude mogao uhvatio mesto i tu živi i danaske“.

Do početka ovog veka severni stariji deo sela zvao se Jagnjilo a južni mlađi deo zvao se Babin Nos. Oba ova naselja upotrebljavali su se kao dva imena za selo. Danas je prvo ime preoovladalo. Naziv Jagnjilo, neki navode, da je postalo po tome što su tu ranija napasala ašanska (vlaška) jagnjad.

Seoska slava je Spasovdan. Toga dana se priređuje sabor kod krsta.

Poreklo stanovništva.

U selu žive ovi doseljeni rodovi:

-Žuto Kamenci, Jovanjdan i Nikoljdan. Pravi Žuto Kamenci, koji potiču od deda Đorđija, su izumrli. Ovi potiču od „prizetka“ doseljenog iz sela Mijakovca u Poljanici. Pored kuće imali su veliki žuti kamen i po tome dobili ime. Osnivač današnjeg roda je Stojan, ded živih stanovnika: Petar, 76 godina – Milan – Stojan. U Poljanici su slavili Nikoljdan a od tazbine je preuzeo i slavu Jovanjdan. Žuto Kamenci do skoro su bili veliki stočari; mleko sa trla prenosili su u kotlima i mutili u kacama.

-Deda Pešinci ili Palančani, Jovanjdan i Nikoljdan, su poreklom iz okoline Krive Palanke. Osnivač roda je deda Đorđe, doseljen pre oko 135 godina: Nikola, 45 godina – Petko – Džiko – Petko – Đorđe. Neki deda Ilija imao je mnogo stoke, od kojih je bilo preko 60 jarčeva. Pešinci i danas važe za dobre stočare – svaka njihova kuća ima 30 do 80 ovaca.

-Kedovci, Jovanjdan su „krv od roda Deda Pešinci“.

-Maćanci, Nikoljdan, su doseljeni iz sela Maćane „na kude manastir Sv. Otac (Prohor Pčinjski)“. U ovom rodu bio je predak deda Stojan, koji se najpre doselio, moguće je iz Gornje Pčinje.

-Linguri, Jovanjdan, su doseljeni iz susednog Brestova. I tamo su bili odnekuda doseljeni. Neki predak u ovom rodu bio je udovac pa otišao u okolinu Leskovca i odatle doveo za ženu Ciganku koritarku. Ovde je imala četiri sina. Po njoj su dobili prezime Linguri.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Jagnjilo (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Brestovo, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Brestovo je planinsko selo. Leži na neravnom zemljištu visokom od 800 do 1000 metara, raščlanjenim dolovima. Okolna sela su: Jagnjilo, Kunovo i Donje Jabukovo.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz izvora i nekoliko bunara. Poznatiji izvori nose ove nazive: Skavica i Studenik.

Zemlje i šume.

Oko sela  se nalaze ovi potesi: Gradište, Klokočak, Garvanica, Slatina, Virovi, Šugarnik, Đurđin Kamen, Kosmatica, Jazbine, Bačevište, Selo, Crkvište, Slanište, Trševina, Ložište, Gradište, Ilićev Laz, Jaričište i Staro Bačevište.

Tip sela.

Brestovo je najpre bilo malo zbijeno naselje. Kuće su se nalazile na mestu zvanom Selo. Kada je ovo selo naraslo tada su osnovane tri udaljene mahale – Donja, Gornja i Gola Čuka. Tako je pre oko 100 godina naselje postalo razbijenog tipa.

Brestovo je 1952. godine imalo ukupno 49 domaćinstava

Postanak sela, starine i prošlost.

Gradište je uzvišenje na granici sa susednim selom Jagnjilom. Na temenu uzvišenja  stanovnici su iskopavali cigle i zemljane ćupove. Neki današnji meštani kažu da su na Gradištu živeli Rimljani. Više podataka izneto je u opisu sela Jagnjilo.

Narodna predanja navode da je ne mestu današnjeg Brestova nekada postojalo neko drugo srpsko selo. To selo je za vreme Turaka raseljeno. Od starog sela ostala je samo crkvina. Ona se nalazi na mestu Crkvište u sredini današnjeg sela. Crkva je sagrađena u položaju istok-zapad i do skoro jesno su se poznavali ostaci od njenih zidova. Na dan Sv. Jovana stanovnici se okupljaju oko ruševina i pale sveće. Pored Crkvišta nalazilo se groblje ranijih stanovnika; tu se ukopovaju i današnji umrli meštani ovog sela.

Današnje Brestovo je osnovano pre više od 130 godina. Tada su se iz susedne Poljanice doselili preci današnjeg roda Deda Jovinci. Da ne bi živeli „bez komšija“, oni su odmah u Brestovo pozvali i pretke današnjeg roda Deda Miloševci. Oni su se doselili iz susednog Jagnjila. Ostali stanovnici su došli nešto kasnije.

Na ataru postoji potes Selo sada pod njivama i voćnjacima. Kako je rečeno, tu su bile prve kuće kada je osnovano Brestovo. Kasnije su stanovnici „iskočili iz Sela“ po padinama susednih brda gde su osnovali nove krajeve.

Seoska slava je prvi četvrtak posle Duhova.

Poreklo stanovništva.

U Brestovu žive ovi rodovi:

-Deda Jovinci ili Durkovci, Aranđelovdan i Nikoljdan, su prvi doseljenici i osnivači sela. Doselili su se pre oko 130 godina iz Trstene u Poljanici. Pojasevi unazad: Milan, 73 godine – Tasa – Mitar – Jovan, koji se doselio. Deda Jovan u Trsteni „utepaja pašu turskog“,  jer je hteo „da mu ženu drži na nedelju“. Odatle je sa porodicom prešao u poljaničko selo Vlase. Tu su ga Turci iz osvete ranili u ruku zbog čega Jovan prebegne sa decom i stokom kod sestre u Beliševo. Odatle je došao u Brestovo, gde je sva zemlja bila „pustelija“. Kuće su im u Donjoj Mahali.

-Deda Miloševci, Jovanjdan. Osnivač roda je deda Miloš, koji je došao, kako je pomenuto, iz Jagnjila po pozivu deda Jovana, koji je hteo da ima komšiju. Kuće su im u Donjoj Mahali.

-Deda Stevanci, Nikoljdan, su doseljeni posle prednjih rodova iz nekog sela, desno od Južne Morave. Dele se na:

-Mišince i Golo Čukince. Kuće su im u mahali Gola Čuka.

-Milutinci, Aranđelovdan, su doseljeni kada Deda Stevanci. Poreklom su Crvenog Grada u Gornjoj Pčinji. Kuće su im u Gornjoj Mahali. Doselio se otac Ilija sa pet sinova. Četiri sina su ostala u Brestovu a jedan je prešao niže u Kacapun, gde je osnovao rod Đelići.

Iseljenici.

-Stojanovići, četiri kuće žive u Kukavici. Oni su grana roda Deda Stevanci.

-Deda Spasini, dve kuće žive u Kukavici.

-Stankovići su prešli u Kukavicu pa se odatle odselili u neku drugu oblast.

-Stankovići, jedna porodica živi u Letevici kod Preševa.

-Lingurci žive u susednom Jagnjilu.

-Mišići su se iselili u Vladičin Han.

-Kolarevi žive u Gradnji – Poljanica.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Brestovo (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Kunovo, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Kunovo je veliko selo i zahvata prostrano zemljište na visini od 600 do 1000 metara. Okolna sela su: Repince, Kacapun, Brestovo i dr.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće sa izvora, bunara i potoka.

Zemlje i šume.

Granice seoskog atara vode preko mesta: Gađano Drvo, Vlasen,  Bisazina Čuka, Drenova Glava, Kruščetina, Stankov Kladenac, Kamenita Čuka, Lačanik, Zagumišta, Đurina Čuka, Gnjivalica i Stari Laz. Unutrašnji potesi nose ove nazive: Vinčište, Lazove, Bačevište, Prodanska Ornica, Rudina, Ravnište, Crvena Bara, Marčina Bara, Crni Vrh, Babin Grob, Gramada, Zajednička Livada, Padina, Kulinci, Selište, Selo i Staro Gumno.

Tip sela.

Kunovo je izrazito razbijeno naselje. Deli se na 20 mahala. Skoro u svakoj mahali živi po jedan rod, te su rodovska imena u isto vreme i mahalska.

Kunovo je 1952. godine imalo ukupno 194 domaćinstva.

Postanak, ime sela i prošlost.

U središnjem delu sela je potes Selište. Tu su danas livade i šljivaci. Ostataka od starina nema. Okraj Selišta je crkva Sv.Trojice, zidana po oslobiođenju od Turaka.

Kada je osnovano današnje selo ne zna se. Najstariji rodovi su: Trmala, Kovačevci i Bajčinci. Izgleda da su oni starinci. Ostali rodovi potiču od namnoženih starinaca i doseljenika.

Selo je dobilo ime po šumskom drvetu kunu (klenu – Aser campestis). Ono je zaseljeno u krčevinama takvih šuma.

Priča se o nekom hajduku Novaku, koji je bio iz Kunova. Njega su ubili Turci.

Seoska slava je Spasovdan. Crkvene slave su Duhovi i Petrovdan. Petrovdan  se slavi zbog toga što je tada „namešteno crkveno zvono“.

Groblje je pored crkve.

Poreklo stanovništva.

Starinački rodovi:

-Trmala ili Baba Staninci, Nikoljdan. Kuće su im u istoimenoj mahali.

-Kovačevci, Aranđelovdan. Jedna grana ovog roda nose prezime:

-Savinci.

-Bajčinci i Zivinci, Aranđelovdan, su ranije činili jedan rod. Zivinci su najpre živeli u mahali Bajčinci pa su potom osnovali „svoju“ mahalu.

Rodovi neutvrđenog porekla:

-Popovci, Nikoljdan. Osnivač roda je bio sveštenik.

-Rumenkinci i Kušin Trap, Aranđelovdan, su ranije činili jedan rod i svi živeli u mahali Rumenkinci.

-Klinčari, Nikoljdan, su, izgleda, grana od istoimenog starinačkog roda u Donjem Jabukovu.

-Jovinci, Ljubinci, Stojkovci, Marinkovci, Dulanci, Bankerci, Kukulinci i Rudinci – svi slave Nikoljdan.

-Lompurci, Stari Laz, Minci, Pljakinci, Lazovi, Zaguništani, Belokamenci i Đorđinci – svi slave Aranđelovdan.

Iseljenici.

-Kovačevci, dve porodice su se iselile u selo Žegra kod Gnjilana.

-Stojkovci, Bajčinci i Rudinci, po jedna porodica se iselila u Letovicu kod Preševa.

-Kukulinci, jedna porodica se iselila u Berivojce – Kriva Reka.

-Ljubanci, po jedna porodica se iselila u Metohiju i Strumicu.

-Dulanci, jedna porodica se iselila u Banat.

-Deda Stojkovići, grana roda Trmala, dve porodice žive u susednoj Kukavici.

-Lompurci su se iselili u Vladičin Han.

-Milenkovci u Kruševoj Glavi – Poljanica su poreklom iz Kunova.

-Kolondža se iselio u Žitorađu.

Pravoslavni Cigani:

-Stamenkovići su se iselili u Gornje Trebišnje kod Vranja

-Cvetkovići, Aranđelovići i Stojiljkovići su se iselili u Letevicu kod Preševa.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Kunovo (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Repince, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Repince je visinsko selo. Leži jugozapadno od Vladičinog Hana na temenima pojedinih zaravni i na stranama dolina. Okolna sela su: Kalimance, Kunovo i Suva Morava.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz izvora i bunara, kojih ima osam. Jači izvori su: Dulan i Češma.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi potesa: Goleš, Kamena Čuka, Stajkoski Rid, Vitolište, Ćurina Čuka, Laz, Gnjilavica, Jagodarnik, Zli Dok (šuma), Slatina, Petrova Livada, Bara, Golomudovo, Grobište, Poljana, Golemi i Mali Krst, Selište i Dubrava.

Tip sela.

Repince je selo jako razbijenog tipa. Deli se na mahale: Selište, Gornja i Donja Dubrava i Jankoski Rid.

Repince je 1952. godine imalo ukupno 44 dumaćinstava.

Postanak sela.

Nekada su u susednom Kalimancu živela dva brata. Kasnije je jedan ostao u Kalimancu a drugi prešao u atar sela Repince, gde je osnovao današnje selo. Ovo se dogodilo krajem XVIII veka. Milan, 65 godina – Arsa – Mitar – Anta – Banko. Doselio se Banko ili njegov otac. Najstariji preci današnjih rodova živeli su na Selištu, u severozapadnom kraju atara. To naselje je pre oko 120 godina naraslo na 7 domova. Potom su odeljeni zadrugari prešli na mesta gde su se nalazila trla i na taj način je postalo razbijenog tipa. Na Selištu se danas nalaze tri kuće, poznaju se stari šljivaci, njive i jedna česma.

Seoska slsava je trećeg dana Duhova. To je stara slava „od vek i svet“. Tada u Repince kod pojedinih domaćina dolaze gosti. Posle ručka meštani i gosti skupljaju se kod krsta, gde se priređuju igranke i veselja.

Zavetina „za stoku“ je Sv. Petka - Petkovdan.

Repince ima groblje u koje se sahranjuju i umrli meštani iz susednog Kalimanca.

Poreklo stanovništva.

Srpsko stanovništvo Repinca potiče od doseljenika koji su došli iz susednih sela Kalimanca i Jovca.

Rodovi poreklom iz Kalimanaca su:

-Antinci, Bajčini, Stamenkovci, Lulinci, Stojkovci ili Pričarci, Miljkovci, Pešini, Popovci, Marinkovci, Petkovci i Džolinci. Svi ovi rodovi slave Sv. Petku.

Za ove stanovnike se priča da potiču od jednog pretka, koji je bio osnivač sela. On je u Kalimancu bio starinac.

Rodovi iz Jovca su:

-Ceninci i Jankovci. Slave Nikoljdan. Ranije su činili jedan rod. Doselili su se u XIX veku.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Repince (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Zbornik Gorana Komara "Ćirilični natpisi Stare Hercegovine" (sa pregledom krstova), Podgorica 2016, predstavlja treće znatno dopunjeno i izmenjeno izdanje u odnosu na prethodna dva.

Knjigu vrednog saradnika portala Poreklo objavila je Književna zadruga Srpskog nacionalnog savjeta u Podgorici. Na 635 stranica velikog formata donosi faksimile preko 350 ćiriličkih natpisa na prostoru Stare Hercegovine i značajnih delova istočne i centralne Bosne. Takođe, teritorije opština Neum, Stolac, Čapljina, Čitluk, Mostar, Konjic. Veliki broj natpisa je pretrpeo revizije, a ovom knjigom objavljuju se na desetine novootkrivenih natpisa.

Glavni cilj autora bio je pružanje tačnih faksimila natpisa. Brojni natpisi nalaze se na područjima današnje Crne Gore: Boke, Banjana, Drobnjaka, Pive, Nikšića... Pored faksimila natpisa ovim zbornikom objavljuju se kolor fotografije ogromnog broja spomenika poznatih pod imenom stećci na kojima su natpisi usečeni, a posebni prilog zborniku predstavlja kolekcija fotografija više stotina nadgrobnih krstova Stare Hercegovine, kao i krstova koji predstavljaju međuseoske granične biljege.

Knjiga je nastajala tokom intenzivnih terenskih istraživanja prostora Stare Hercegovine i širih područja, započetih 2004. godine. Autor se kretao od sela do sela i od groblja do groblja. U poslednjih nekoliko meseci otvorena je nova faza istraživanja srednjovjekovnih spomenka u Hercegovini tokom koje se ne jednu imejl adresu slivaju informacije žitelja tog prostora koji obaveštavaju o spomenicima i nekropolama koje autor nije evidentirao, a koje se takođe ne nalaze u pregledima Šefika Bešlagića i Arheološkom leksikonu Bosne i Hercegovine. Tokom istraživanja, autor je formirao mrežu saradnika u nizu hercegovačkih sela koji su ukazivali i ukazivaće na spomenike koji mogu biti interesantni.

Ovim zbornikom pokazuje se kontinuitet ćiriličke pismenosti na prostoru središnjih delova Balkana koji predstavljaju ujedno i centralne delove zemljišnog prostora koji su od davnina naseljavali Srbi. U opširnom pregovoru koji je opremljen brojnim ilustrativnim prilozima, autor ističe tezu o autohtonoj zasnovanosti krupnih srednjovekovnih grobnika Stare Hercegovine i njihovom proishođenju iz drevnih grobnih gomila za koje se fizički vezuju.

Kazuje se, takođe, da su i rimokatolički žitelji Balkana podizali stećke, kao i da su to činili preci pripadnika Islama, ali se, isto tako, ističe da stećci tipa visokog sanduka označavaju jasnu tačku divergencije u kojoj se pripadnici Islama "odvajaju" od ovih tradicija i prilaze gradnji karakterističnih grobnih obilježja.

Posebni odjeljak predstavlja tekst posvećen izgubljenim spomenicima sa natpisima, a svi spomenici koji su sačuvani u regijama su fotografisani. Pridodat je često i opis nekropola koje su se autoru učinile značajnim. Na primer, ukazuje se na crkvišta sa spomenicima (sa natpisima) koja leže u tradicionalno muslimanskim naseljima.

U hronološkim omeđenjima ovaj zbornik se kreće od kraja 12. do kraja 19. vijeka. Knjiga sadrži i nekoliko posebnih članaka posvećenih određenim spomeničkim kompleksima ili pojedinim spomenicima koji su izazivali pažnju istraživača (na pr. natpis monahije Marte u selu Ošanići). Jedna od značajnih funkcija knjige ogleda se u njenoj zaštitarskoj funkciji jer okuplja pretežni deo spomenika sa estetsko-kuriozitetnim svojstvima i donosi predloge za njihovu zaštitu.

The post Novo izdanje knjige Gorana Komara „Ćirilični natpisi Stare Hercegovine“ appeared first on Poreklo.

Društvo srpskih rodoslovaca "Poreklo" i Srpski DNK projekat organizuju istraživanje etnogeneze Srba s područja juga Srbije (prioritet Vranjska kotlina) i sa Kosova i Metohije.

Istraživanjem će biti obuhvaćeno 100 pojedinaca, od kojih bi većina (najmanje 70) trebalo da budu s Kosova i Metohije. Pri tome, i što se tiče kandidata juga Srbije i što se tiče Kosova i Metohije uslov je da testirani budu potomci starinačkih rodova, tj. da ne budu poreklom od onih koji su u ove oblasti Srbije doseljavani iz drugih krajeva Srbije i bivše Jugoslavije.

Zainteresovani kandidati svoje prijave treba da pošalju na imejl adresu dnk@poreklo.rs s naznakom PRIJAVA ZA TESTIRANJE SRBA SA KOSOVA I METOHIJE I SA JUGA SRBIJE.

Uredništvo Srpskog DNK projekta će obaviti izbor među prijavljenim kandidatima i oni čije prijave budu prihvaćene dobiće bliže uputstvo u vezi testiranja.

Prijave za ovo testiranje traju najkasnije do 10. decembra 2016, odnosno do trenutka kad bude izabrano i testirano svih 100 kandidata.

Rezultati dobijeni testiranjem biće korišteni u naučnom radu grupe genetičara iz Biološkog instituta, a potom će biti uvršteni i u tabelu Srpskog DNK projekta.

The post Besplatno DNK testiranje za Srbe sa Kosova i Metohije i sa juga Srbije appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Suva Morava, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Suva Morava leži oko rečice Suve Morave, leve pritoke Južne Morave. Kuće se nalaze u dolini i na temenima pojedinih kosa. Okolna sela su: Repince, Lepenica, Polom i dr.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi za potese: Gložje, Markov Čukar, Duparnica, Stari Laz, Petlova Čuka, Jankovo Trlište, Rastoke, Rosulja, Padine, Slatine, Šopska Njiva, Jezero, Pladnište, Goleš i Puževina.

Tip sela.

Suva Morava je selo razbijenog tipa. Mahale se zovu: Reka, Rosulja, Paunoska, Jezero i Nešinska. U mahalama su kuće izdvojene u manje gupice.

Suva Morava je 1952. godine imala ukupno 84 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Na mestu Gložje, pokraj žlezničke pruge, postoji „vekašno grobište“. Meštani kažu da se na pojedinim grobovima nalaze ploče, svaka teška preko 1000 kilograma. Pravac grobova je istok-zapad.

U moravinoj ravni je mesto Miletinska Livada. Po pričanju, tu je „mnogo staro“ crkvište. Iz zemlje se iskopavaju ćeramide i pojedine cigle. Navodi se da je crkvu na Miletinskim Livadama „zidao car Lazar“. Po narodnom predanju pomenute starine pripadaju jednom starom srpskom stanovništvu. Ono je imalo oko 300 domova, pa je njegova zemlja tada ležala i na desnoj strani Južne Morave. Kasnije, „kada se ratovalo jedno vreme“, to selo su uništili Turci.

Današnja Suva Morava smatra se kao dosta staro naselje. U njemu postoje i očuvani su malobrojni starinci. Stariji je onaj deo sela koji leži visoko na planinskoj padini, dok je današnji glavni seoski kraj u dolini osnovan kasnije. Prilikom oslobađanja od Turaka selo je imalo 20 do 30 srpskih kuća. Sadašnji meštani imaju groblje u Jezero Mahali. Slava svih je Sv. Marko.

Potes Jankovo Trlo dobio je ime po nekim Ašanima – Cincarima. Tu su oni pre oko sto godina imali stočarske štale.

Poreklo stanovništva.

U selu su rodovi:

-Jezerci ili Cvetkovci, Aranđelovdan. Za njih se kaže da su „starosedelci“. Kuće su im u mahali Jezero.

-Moravci, Aranđelovdan, su grana roda Jezerci. Njihove kuće su „sišle“ kraj glavnog puta pored Južne Morave.

-Farničani, Mitrovdan. I za njih se misli da su starinci. Najpre su imali kuće na visiji – mesto Dubrava, da bi kasnije prešli u Reka Mahalu.

Ostali rodovi:

-Klinčarci, Sv. Petka, ne znaju za svoje poreklo. Žive u mahali Jezero. Postoje istoimeni starinački rodovi u susednom Donjem Jabukovu a ima i preseljenika i u Gornjem Jabukovu. Moguće je da su sa njima bili nekada rođaci.

-Nešinci, Aranđelovdan, su poreklom iz sela Oruglice u Poljanici. Ovde žive od turskog doba. Kuće su im u Nešinskoj Mahali.

-Šopovi ili Besnici, Aranđelovdan, su se doselili iz nekog šopskog sela u Krajištu. Kuće su im u Reka Mahali. U ovom rodu nekada je živelo osmoro braće. Jenom su oni hteli da oru njivu „preko Morave“ – sa desne strane Južne Morave, ali im Turci nisu dali. U borbi, koja je zbog toga nastala, braća ubiju nekoliko Turaka (možda Arbanasa) i sedmorica od njih odmah su pobegli u selo Sejanci kod Ćuprije. Tamo su osnovali rod Suvomoravci.

-Karadičani ili Pavukovci i Marčini, Aranđelovdan i Nikoljdan, su ranije činili jedna rod. Poreklom su iz Ravne Reke. Kuće su im u Paunskoj Mahali.

-Rosuljci ili Udovičinci, Stevanjdan, su poreklom iz Sejanice u Grdeličkoj Klisuri. Ovde žive od turskog doba. Kuće su im u mahali Rosulja.

-Pejkovčani, Aranđelovdan, su doseljeni za vreme Turaka iz susednog Donjeg ili Gornjeg Jabukova. Kuće su im u mahali Ornica.

-Pajšini, Jovanjdan, su doseljljeni iz Repinca. Kuće su im u mahali Dubrava.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Suva Morava (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Kalimance, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Kalimance leže na padini u neposrednoj blizini Vladićinog Hana. Zbog dolova i kosa potrebno je 20 do 30 minuta hoda da bi se došlo iz jednog kraja u drugi.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz izvora i bunara.

Zemlje i šume.

Nazivi potesa su: Rosulje, Golemi Rid, Suvo  Drvo, Rajčiki, Karadžine, Mrtvice, Orljak, Kula, Donja Morava, Kostanjovac, Poljana, Preslop, Bačevište, Trač, Dluge Njive i Krivi Vir.

Tip sela.

Kalimance je selo razbijenog tipa. Deli se u pet mahala: Bojčinsku, Markosku, Golemo Ridsku, Šikansku i Rekari. U nekim delovima sela kuće su blizu jedna drugoj a u drugom one su razbacane.

Kalimance su 1952. godine imale ukupno 54 domaćinstava.

Postanak sela i prošlost.

Po njivama oko kuća pripadnika roda Stevanovci nalaženi su delovi starih, tankih cigala. Na lokalitetu Straža video je Kanic ostatke koji pripadaju rimskom kastelu.

Kalimance se računa u stara sela u ovom kraju. Po narodnom predanju nekada su ovde živela dva brata. Kasnije oni razdvojili; jedan je otišao u susedno Repince, drugi je ostao u Kalimancu. Od prvog pretka potiču današnji rodovi koji slave Aranđelovdan. Najstarije mahale su Bojčinska, Markoska i Golemo Ridska. Ostale mahale su mlađe.

Kula je mesto severno od sela, na granici prema Grdeličkoj Klisuri. Tu je za vreme Turaka „sedeo buljukbaša“.

Seoska slava „za polje“ je Đurđevdan. U sredini sela je krst.

Poreklo stanovništva.

Kao starinački rodovi smatraju se:

-Bojčinci, Markovci, Golemo Ridci, Šikanci, Rekari, Stevanovci i Džukerci. Svi slave Aranđelovdan. Nekada su činili jedan rod. Sada su se razrodili i međusobno sklapaju bračne veze.

Doseljeni su:

-Karadžinci, Nikoljdan, su se doselili iz susednog Balinovca u Grdeličkoj Klisuri.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Kalimance (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Gornje Jabukovo, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Gornje Jabukovo je izrazito planinsko selo. Leži na temenima kosa i na njihovim padinama duž granice između Vranjske Kotline na jugu i Grdeličke Klisure na severu.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz kladenaca i devet bunara. Kladenci se zovu: Topola, Kruškar, Ruška Padina, Selište, Granika i dr.

Zemlje i šume.

Topografski nazivi za potese su: Selište, Zajednica, Virovce, Golema Glava, Oskoruša, Stare Kuće, Golema Njiva, Grnčarki, Marino Konopište, Staro Guvno, Krajište, Stajkovac, Bačevvina, Glog, Kruškar, Kupusinica, Jakov Laz, Gradašnica, Ravnište, Žarbino, Široka Padina, Košarište (sada njive), Garina, Viljo Kolo, Bačkalo, Rudina Ornica, Šuplji Kamen, Bajin Preslap, Svinjiška Reka, Dedin Svinjarnik, Jančilo, Bazje, Stara Bačevina, Jarčište, Misirova Čuka i Gnojište.

Tip sela.

Gornje Jabukovo je selo jako razbijenog tipa i podeljeno je na mahale koje se zovu po rodovima. Kuće jednog roda nalaze se u više mahala.

Gornje Jabukovo je 1952. godine imalo ukupno 111 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

U sevrnom delu Gornjeg Jabukova postoji mesto Staro Selo. Tamo se nalaze ostaci od cigala i „po neki gvožđurak“. Veruje se da je tu živeo „neki prednji narod“. Na ovom selištu sada postoji jedna kuća. Nedaleko os Starog Sela je mesto Ploče. Tamo se nalaze i „zidine stara gumna“. Ploče su sada obrasle papratom; tu ima nekoliko izvora. Navodi se da je i tamo „bio neki stari život“ pre današnjeg stanovništva.

Sela Gornje i Donje Jabukovo nekada se činili jedno naselje. U svakoj mahali postojale su po četiri starinačke kuće. Kada su ti stanovnici narasli, onda se Jabukovo podelilo u dva posebna sela. Gornje Jabukovo je u početku bilo selo zbijenog tipa i ležalo je na mestu Selište. Kasnije su se odeljeni zadrugari nastanili na mestima gde su imali trla i tako je naselje postalo razbijenog tipa. Na Selištu danas žive samo četiri porodice.

Gornje Jabukovo ima crkvu posvećenu Sv. Petki. Sagrađena je blizu Selišta „kada su Turci propudeni“ – 1878. godine.

Seosko groblje je oko crkve. Tu se sahranjuju  umrli iz Donjeg Jabukovca i Balinovca.

Mesto Stare Kuće se nalazi u sredini sela. Tu su ranije imali kuće neki stanovnici od roda Brzaci; koji su se iselili u niže selo Prekodolce.

Poreklo stanovništva.

Starinački rodovi su:

-Simončinci, Ivkovci, Čukarci, Čergarci, Petkovci, Bogdanovci, Milenkovci i Virovci ili Tasini. Svi slave Aranđelovdan. Svi ovi rodovi su se razvili od nekadašnje četiri kuće koje su postojale uovom naselju.

Doseljeni srpski rodovi:

-Klinčari, Sv. Petka i Jovanjdan, su se doselili iz susednog Donjeg Jabukova. Tamo su pripadali istoimenom velikom rodu.

-Brzaci, Aranđelovdan i Jovanjdan, potiču od pretka doseljenog iz Srnećeg Dola. Predak je posinjen u ovdašnjem rodu Simončinci. Od njih su primili slavu Jovanjdan, dok im je slava Aranđelovdan iz Srnećeg Dola. U Srnećem Dolu imaju istoimenih rođaka. Dalje poreklo im je iz Lalinaca u Poljanici.

Pravoslavni Cigani-Romi:

-Giminci, Aranđelovdan i Nikoljdan. Ovde žive od turskog doba. Imaju svoje kuće ali zemlje nemaju. Obrađuju tuđe njive a i bave se sviračinom i kovačkim zanatom.

Iseljenici.

-Brzaci imaju iseljenike u nižem selu Prekodloce – zovu se Jabukovčani.

-Krstinci žive u Gradnji – Poljanica.

-Simonovci žive u selu Timbi – Poljanica.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Gornje Jabukovo (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Donje Jabukovo, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Naselje se nalazi zapadno od Vladičinog Hana na temenu i stranama dveju dugačkih kosa pravca severozapad-jugoistok. Pomenute kose pružaju se levo i desno do Jabukovačke Reke, leve pritoke Južne Morave. Zemljište koje zahvata selo je planinsko.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće sa kladenaca i iz nekoliko bunara, koji leti presušuju. Kladenci su: Tufegdžiski, Lijački, Rečinovac i dr.

Zemlje i šume.

Nazivi potesa su: Suvo Drvo, Široka Padina, Markov Laz, Zla Dolina, Pobijen Kamen, Žežnica, Lijač, Kun, Topila, Sokolača, Livadište, Livorova Njiva, Orlov Kladenac, Paraspur, Rašina Bara, Jabučica, Goli Čukar, Leskov Vrt, Breza, Lešje, Garina, Devojački Grob, Trpkovica, Stanci, Selište, Bačište i Milatkova Glava.

Tip sela.

Donje Jabukovo je selo razbijenog tipa.Podeljeno je na deset mahala ili krajeva. To su: Široka Padina, Lijač, Kun, Livadište, Trpkovica, Pavlova Padina, Milenkovci, Lešje, Jovin Rog i Breza. Kuće u mahalama su razbacane na različitim rastojanjima.

Donji Jabukovac je 1952. godine imao ukupno 102 domaćinstva.

Postanak sela.

U mahali Livadište meštani su iskopavali: „lonci, zgura, cigle, ćeramide i po neku staru paru“. Misli se da su tu živeli stanovnici koji su bili „tufegdžije“ – „pravili puške, zvonca i drugo“. Danas u selu postoji Tufegdžijski Kladenac.

Po predanju, Donje i Gornje Jabukovo su nekada činili jedno selo i zvalo se Jabukovo i delilo se na dve mahale – Donju i Gornju. U svakoj mahali živele su po četiri starinačke srpske kuće. Kada su ti stanovnci narasli onda se Jabukovo podelilo na dva posebna sela. Donje Jabukovo je u početku bilo zbijenog tipa i nalazilo se na Selištu ili Starom Selu – u sredini sela. Trla i kolibe ležale su dalje od kuća na više mesta u ataru. Kasnije su se odeljeni zadrugari nastanjivali po kolibama i tako je naselje postalo naselje razbijenog tipa.

Seoska slava je Sv. Nikoa prolećni. Tada se priređuju dva sabora oko krstova. Krstovi se nalaze na dva rida.

Poreklo stanovništva.

Za starince se smatraju ovi rodovi:

-Milenkovci, Nikljdan;

-Trenčinci, Aranđelovdan i Nikoljdan;

-Leštarci, Aranđelovdan i:

-Klinčari, Sv. Petka i Sv. Jovan. Poslednji rod deli se na manje grupe:

-Lijačovci, Pavlo Padinci i dr. Od roda Leštarci jedna grana se zove:

-Širo Padinci.

Doseljeni rodovi:

-Stojanovići, Nikoljdan, su doseljeni iz susednog sela Kukavice. Tamo imaju istoimene rođake.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Donje Jabukovo (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.

Poreklo stanovništva sela Žitorađe (po knjizi Žitorađa), opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Žitorađe je poljsko selo; leži oko reke Vrle na dnu Masuričke Kotlinice. Pokraj Žitorađe vodi put Vladičin Han – Surdulica.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara,

Zemlje i šume.

Nazivi potesa su: Krenovac, Dubrava, Durićeva Dolina, Širine, Sivoš, Crkvište, Kaluđerka, Čivlak, Vlaški Dol i Krakavica.

Tip sela.

Žitorađe je selo razbijenog tipa. Sidžimska Mahala leži levo od Vrlo, dok su ostale tri mahale – Čingovska, Šejtanovska i Durićevska – na desnoj strani Vrlo.

Žitorađe je 1952. godine u svom sastavu imala 119 domaćinstava.

Postanak i ime sela, starine i prošlost.

Mesto Crkvište nalazi se između Šejtanovske i Durićevske Mahale. Ova je crkva „propala“ za vreme Turaka. Ranije su se poznavali putevi koji su vodili prema toj crkvi. Priča se da je bila posvećena Sv. Luki.

Potes Kaluđerka nalazi se u istočnom kraju sela, iznad Sidžimske Mahale. Veruje se da je tu postojao stari manastir, a oko njega nalazilo se „kaluđersko groblje“.Od ranijeg manastira iskopavani su temljei, grobovi i jedan bunar.

Jurište je mesto u istočnom delu sela, blizu Manastirišta. Priča se da se jednom na Jurištu okupljao narod i dogovarao za ustanak protiv Turaka. Tada su na okupljeni narod „izvršili juriš Debrani“. Tom prilikom neveste su pobacale nakit u bunare.

Kada su osnovana Žitorađe ne zna se. Ime naselja bez sumnje postalo je zbog rodnosti njegove okoline. Prilikom oslobađanja od Turaka 1878. godine naselje je imalo veći broj muslimanskih Arbanasa i četiri srpske kuće. Domovi Arbanasa nalazili sz se i svim današnjim mahalama. Pojedine porodice zvale su se: Osmanovi, Avmetovi, Pajazitovi, Ramanovi, Rakipovi i dr. Te godine Arbanasi su se iselili a zemlju prodali Srbima. Žitorađe je imalo dva muslimanska groblja. Jedno se nalazilo u Durićevoj Dolini. Tamo se poznaju pojedini grobovi. Priča se da je Žitorađe pod Turcima imala i džamiju „na drveni direci“.

Od Srba 1878. godine u Žitorađi po jednu kući imali su ovi rodovi: Ćosini, Lušini, Pavlovići i Petkovići. Srbi su radili kod Arbanasa kao momci i čifčije. Pomenute godine u selu su zatečene 3-4 ciganske kuće. Glavni deo stanovništva Žitorađe jo doseljeno posle oslobođenja od Turaka. Ti stanovnici su doseljeni pretežno iz pojedinih sela u Grdeličkoj Klisuri.

Seoska slava je prvog dana Duhova. Ova slava „uzeta je zbog stočnih bolesti i gradobije“ posle oslobođenja od Turaka.

Groblje se nalazi kod Čengovske Mahale.

Poreklo stanovništva.

Srpsko stanovništvo.

Za vreme Turaka živeli su u Žitorađi:

-Ćosini ili Aleksići, Nikoljdan;

-Lušini ili Ivanovići, Mitrovdan;

-Pavlovići, Sv. Vasilije i Mitrovdan i:

-Petkovići, Aranđelovdan. Svi se smatraju da su starinci.

Po oslobođenju od Turaka doseljeni su iz sela u Grdeličkoj Klisuri:

-Cvetkovići ili Prićevci, Sv. Vrači, doseljeni su iz Mrtvice.

-Simonovići ili Vatkovci, Nikoljdan i:

-Kostići ili Kamenjarci, Nikoljdan, su doseljeni iz Džepa.

-Đorđevići ili Mačkatovci, Aranđelovdan, su došli iz Mačkatice.

-Ivkovići ili Krajča, Jovanjdan i:

-Dimići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Dikave.

-Ničići, Nikoljdan i:

-Mijići, Mladenci, su došli iz Manajla.

-Petrovići ili Manailci i Stojkovići –slave Mladence – 40 Mučenika - su doseljeni iz Manajla.

-Milosavljevići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Letovišta

-Dupljanci ili Stankovići, Nikoljdan, su doseljeni iz Dupljana.

-Tegovištani, Aranđelovdan su iz Tegovišta.

-Raulovići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Troskača.

Doseljenici iz Vranjske Kotline:

-Pepelarci ili Mitići, Jovanjdan i:

-Cvetkovići, Nikoljdan, su doseljeni iz Bigle. Dalje poreklo Cvetkoića je iz okoline Paraćina.

-Trebešinjci ili Mitići, Jovanjdan, su iz Donjeg Trebešinja

-Kadivkini ili Đorđevići, Sv. Petka, su doseljeni iz Repinca. Oni su starinci u ovoj oblasti.

-Mišići, Mitrovdan, posrbljeni Cincari („Grci“) su doseljeni iz Preobraženja a tamo su došli iz Makedonije. Za njih se priča da vole trgovinu i lakši život.

-Stajkovići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Jovca.

-Zdravkovići, Mitrovdan, su doseljeni iz nekog vranjskog sela pored Južne Morave.

-Kolonci ili Dinići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Kunova. Izgleda da su tamo bili starinci.

Doseljeni iz drugih oblasti:

-Kazakovi, Nikoljdan, su doseljeni iz Poljanice.

-Pop Stošini, Aranđelovdan, su doseljeni iz Kruševe Glave, negde kod Radovnice u Gornjoj Pčinji.

-Vitkovići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Gornje Pčinje.

-Ivkovići ili Velešanci, Mitrovdan, su doseljeni iz Velesa.

Muslimanski Cigani:

-Ramčići ili Cocići i:

-Šerini ili Asanovići ovde žive od turskog doba.

-Kajtaza se doselio iz Prištine.

Pravoslavni Cigani:

-Brankovići, Nikoljdan, su doseljeni posle 1878. godine „iz nekog sela u Makedoniji“. Odatle su pobegli od Turaka.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

The post Poreklo prezimena, selo Žitorađe (Vladičin Han) appeared first on Poreklo.